EĞİTİM PSİKOLOJİSİ Dersi BİREYİN GELİŞİMİ soru detayı:

CEVAP:

Kohlberg ahlak gelişimini Piaget’nin kuramını yeniden inceleyip anlamlandırarak ortaya koymuştur. Kohlberg çeşitli problem durumları oluşturarak çocuklara bu problem durumlarında nasıl davranacaklarını sormuş ve çocukların yanıtlarından yola çıkarak ahlak gelişimini altı aşamaya ayırmıştır. Kohlberg’in ahlak gelişim aşamaları; gelenek öncesi düzey (ceza ve itaat eğilimi ve araçsal ilişkiler eğilimi) geleneksel düzey (kişilerarası uyum eğilimi ve kanun ve düzen eğilimi) ve gelenek sonrası düzey (sosyal sözleşme eğilimi ve evrensel ahlak ilkeleri eğilimi) şeklinde sınıflandırılır.

Ceza ve itaat eğilimi aşamasındaki  bireyler otoriteye uymakta ve cezalandırılmaktan kaçınmaktadırlar. Bu aşamada eylemin fiziksel sonuçları, eylemin iyi ya da kötü olduğunu belirler. Bireylere göre, karşılığında ceza bulunan davranış, kötü davranıştır

Araçsal ilişkiler eğilimi aşamasında saf çıkarcı bir eğilim söz konusudur ve bu aşamadaki bireyler için kendi ihtiyaçlarının karşılanması önemlidir. Bireyler ahlaki yargılarda bulunacakları zaman başkalarının ihtiyaçlarını dikkate alırlar; ancak yine de öncelik kendi ihtiyaçları olur. Bireylere göre, kişisel çıkarları karşılayan davranış, doğru davranıştır. Bireylere göre, kişisel çıkarları karşılayan davranış, doğru davranıştır.

Kişilerarası uyum eğilimi aşaması, iyi çocuk eğiliminin olduğu bir aşamadır. Bu aşamadaki bireyler için başkaları tarafından onay görmek ve iyi çocuk olmak önemlidir. Ahlaki yargılarda başkalarının hissettikleri de dikkate alınır. Toplumun ya da ailenin beklentilerine göre yaşanması gerektiği kabul edilir.  Bireylere göre, başkalarının onayladığı ve başkalarını memnun eden davranış, iyi davranıştır.

Kanun ve düzen eğilimi aşaması  otoriteyi ve toplumsal düzenini sürdürme eğiliminin olduğu bir aşamadır. Bu aşamadaki bireyler kanunlara koşulsuz biçimde uyarlar ve uymayanları ise onaylamazlar. Pek çok yetişkin de bu aşamada kalır. Ahlaki davranışların toplumun çıkarlarına hizmet ettiğinin düşünüldüğü bu aşamada, bireylerin görevlerini yerine getirmeleri, otoriteye saygı duymaları ve toplumsal düzeni sürdürmeleri kendi başına önemlidir. Bireylere göre, toplum düzenini koruyan ve onu sürdürmeye katkı sağlayan davranış, doğru davranıştır.

Sosyal sözleşme eğilimi aşamasındaki bireyler kanunların demokratik olarak değiştirilebileceği ilkesine sahiptirler. Kanunlar sosyal düzeni korumak, temel yaşamı ve özgürlük haklarını güvence altına almak için gerekli görülmektedir. Bu aşamaya yetişkinlerin %25’inden daha azı geçebilmektedir. Bireylere göre, insan hakları ve toplum yararı gözetilerek toplum tarafından incelenip kabul edilmiş ilkelere uygun olan davranış, doğru davranıştır. 

Bu aşama ahlak gelişiminin son aşamasıdır. Bireyler kendi ahlak ilkelerini kendileri oluştururlar ve bu ilkeler; adalet, özgürlük, eşitlik ve insan hakları gibi soyut kavramlara dayalıdır. Adalet kanunlardan üstündür ve bireyler bu ilkeleri ihlal eden kanunlara uymazlar. Bireylere göre, insan onuruna yakışan ve eşit haklar sağlayan ahlak ilkelerine uygun davranış, doğru davranıştır.