BİLİM FELSEFESİ Dersi BİLİMSEL HİPOTEZLERİN PEKİŞTİRİLMESİ soru detayı:
SORU:
Kuzgun Paradoksu nedir?
CEVAP:
Kuzgun Paradoksu: Herhangi bir pekiştirme kuramı, eşdeğerlik koşulu olarak adlandırılan aşağıdaki sezgisel olarak kabul edilmesi gereken koşulu yerine getirmelidir: E bir gözlem önermesi, H ile H’ iki hipotez olduğunda, (EK) E, H hipotezini pekiştirirse ve H ? H’ ise, E, H’ hipotezini de pekiştirir. (Burada “?”, “eşdeğer” anlamına gelir. A ? B ancak ve ancak A ? B bir teorem ise.) H, “Bütün siyah-olmayan şeyler, kuzgun-olmayan şeylerdir” hipotezi olsun. Fx, ?x bir kuzgundur” ifadesinin, Gx, ?x siyahtır” ifadesinin kısaltması olduğunda H, ?x(~ Gx › ~ Fx) biçimindedir. a, gözlemlediğimiz bir beyaz ayakkabı olsun. Buna göre ~ Ga ^ ~ Fa doğru olup ?x(~ Gx › ~ Fx) hipotezinin olumlu örneklemesi olduğundan, bu hipotezi pekiştirir. Hempel yöntemine göre söylersek, bu hipotezsin U = {a} evrenindeki açılımı olan, ~ Ga › ~ Fa önermesi, ~ Ga ^ ~ Fa gözlem önermesinden tümdengelimsel olarak türetilebildiğinden, sözü geçen gözlem önermesi hipotezi pekiştirmiş olur. Öte yandan H’ olarak gösterdiğimiz, “Bütün kuzgunlar siyahtır”, ?x(Fx › Gx), hipotezinin, H ile eşdeğer olduğundan, (EK) gereği gene ~ Ga ^ ~ Fa gözlem önermesince (beyaz bir ayakkabının gözlemlenmesiyle) pekiştirildiğini söylememiz gerekir. (Dikkat edilirse ?x(Fx › Gx), hipotezinin U = {a} evrenindeki açılımı olan Fa › Ga önermesi de ~ Ga ^ ~ Fa önermesinden tümdengelimsel olarak türetilebilir.) Ancak bu kabul edilemez; nitekim beyaz bir ayakkabının gözlemlenmesinin, “Bütün kuzgunlar siyahtır” hipotezini pekiştirdiğini söylemek sağduyuya aykırı bir tutumdur. (Bkz. Earman, J. and W. C. Salmon, 1999, s. 50 ve s. 54.)