XIV-XV. YÜZYILLAR TÜRK DİLİ Dersi ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNİN SES BİLGİSİ-ŞEKİL BİLGİSİ I:ÇEKİM EKLERİ soru detayı:
SORU:
+ l A r ekinin Günümüz Türkçesindeki farklı işlevleri nelerdir?
CEVAP:
a. Kök veya tabanları çokluk yapar: ol ördekler su üstinde seyr iderdi (Mrzb.); var
durur yoldaşlarum yanumda hôş (MF). şerî’at kullara hak rahmetidür (BH)
b. İsimleri sınıf veya familya anlamında kategorize eder: menâre dört durur çü dört
bucakda / mü‘ezzinler ezân virürler anda (EMŞer.); sirkelü aşlar müfîddür bî-nizâ
(KŞ); agular hâsiyyetin ve hükmin beyân ider (TN)
c. Zarf türünden kelimelere eklenerek bugün +lArI eki ile kullandığımız zarflar yapar: bir yıl gündüzin oruc dutup giceler ‘ibâdet itmişce sevâb vire (MC)
ç. Türk dilinde sayı sıfatlarından ve topluluk bildiren isimlerden sonra gelen kelimeler çokluk eki almazlar. Fakat EAT.’de az da olsa bu durumlarda da +lAr ekinin
kullanıldığı görülmektedir: sa?a bir kaç ögütler vireyin ben / ki her birisi dürr ola
ya mercân (Çrh.); ardına bir kaç oglanlar düşmiş gider (MC)