BİLİM FELSEFESİ Dersi BİLİMSEL TEORİLERİN GELİŞİMİ soru detayı:
SORU:
Lakatos’un görüşüne göre gelişen teori dizisinin hem
teorik hem de deneysel olarak gelişen bir dizi olmasıyla
ilişkili olarak bu dizinin katı çekirdeğini oluşturan hipotez
ve postulatlar nelerdir?
CEVAP:
Tanım 1 ile Tanım 2’yi (2) kinetik gaz teorileri
dizisiyle örneklendirmek gerekirse; Görüleceği gibi (2)
teori dizisi hem teorik hem de deneysel olarak gelişen bir
dizidir.
Bu dizinin katı çekirdeği aşağıdaki temel hipotezlerden
(veya postulatlardan) oluşur:
I. a, kapalı kapta bir gaz kitlesi olduğunda, a gaz
kitlesi N gibi çok büyük sayıda ama kendileri çok
küçük olan (α1, ... ,αN moleküllerinden oluşur.
Başka bir deyişle a makro-nesne dizgesi mikronesne
dizgelerinden oluşan bir topluluğa
indirgenir.
II. (α1, ... ,αN molekülleri kabın içinde sürekli
olarak devinirler.
III. (α1, ... ,αN moleküllerinin devinimi, Newton’un
klasik mekanik yasalarına uygundur.
10. August Krönig’in Kinetik Gaz Teorisi’ni ve içerdiği
yardımcı hipotezleri açıklayınız.
Cevap: Θ1 teorisinin katı çekirdeğini oluşturan temel
hipotezler sözü geçen I, II ve III’tür. Θ1 teorisinin Θ1’
koruyucu kuşağı ise şu yardımcı hipotezlerden oluşur:
• (Θ1’ : 1) Her gaz molekülü küre biçiminde esnek
bir cisimdir.
• (Θ1’ : 2) Aynı bir kapalı kabın içindeki gaz
moleküllerinin yörüngeleri rastgele (randomly)
dağılmıştır.
• (Θ1’ : 3) Aynı bir kapalı kabın içindeki gaz
molekülleri arasında hiçbir etkileşim kuvveti
yoktur.
• (Θ1’ : 4) Aynı bir kapalı kabın içindeki gaz
molekülleri kabın çeperlerine çarpmadıkları
sürece aynı sabit hızla doğrusal olarak devinirler.
Moleküller kabın çeperlerine çarptıkları zaman
ise esnekçe (elastically) çarparlar; yani
çarptıklarından hemen sonra ters yönde aynı hızla
devinmeye devam ederler.