BİLİM FELSEFESİ Dersi GÖZLEM, DENEY VE ÖLÇME soru detayı:
SORU:
“a1 hidrojen gazı kitlesi t1 zamanında u yerinde
oksijenle tepkimeye girerse, tepkimenin bittiği t2
zamanında u yerinde bir su kitlesi var olacak mı?”
Sorusuna benzer, “a1 nesne dizgesi t1 zamanında u
yerinde D nesne-durumunda ise, t2 zamanında u yerinde F
olan bir şey var olur mu?” biçiminde bir soru örneği
verip, bu deneyin hangi hipotezi sınmayı amaçladığını
belirtiniz.
CEVAP:
Deneyci t1 zamanında u yerinde bir kaptaki bir
miktar sülfür kitlesini bir kıvılcımla tutuşturup yakıyor,
böylece bu kitleye bir müdahalede bulunmuş oluyor. Bu
sülfür kitlesi a olsun. a’nın havadaki oksijenle tepkimesi t2
zamanında bitsin. Deneyci, tepkimenin bittiği t2
zamanında u yerinde bir sülfür dioksit gazı kitlesinin açığa
çıktığını gözlemliyor.
Dolayısıyla bu deneye yol açan soru şöyle dile
getirilebilir:
• a sülfür kitlesi t1 zamanında u yerinde oksijenle
tepkimeye girerse, tepkimenin bittiği t2
zamanında u yerinde sülfür dioksit gazı açığa
çıkacak mı?
Bu soru ise açık olarak;
• (a nesne dizgesi t1 zamanında u yerinde D nesne
durumunda ise, t2 zamanında u yerinde F olan bir
şey var olur mu? biçimindedir.
Öte yandan bu deneyin (S: Sülfür; O2: Oksijen; SO2:
Sülfür dioksit olarak verildiğinde);
• S + O2® SO2 formülüyle ifade edilen kimyasal
tepkimeyi dile getiren hipotezi sınamak amacıyla
yapıldığı söylenebilir.
Bu hipoteze göre bir sülfür kitlesinin yanmasıyla (yani
oksijenle tepkimeye girmesiyle) sülfür dioksit gazı elde
edilir.