CEVAP:

Bir teori insanları istendik davranışa
yönlendirenin ödül olduğu belirtirken bir diğeri insanları
istendik davranışa yönlendirenin ceza olduğunu belirtebilir.
İki alternatif yaklaşım arasında hangisinin geçerli olduğunu
belirleyebilmek için hipotezler ortaya atar ve sınama
yaparız. Örneğin; “istendik davranışı yaratmanın yolu
ödüldür” veya “istendik davranışı yaratmanın yolu cezadır”
gibi. Ama bu ifadeler sınanmak için yeterli açıklığa sahip
değildir. Uygun sınanma ifadesi şu şekilde olabilir: “Ödül
beklentisi ile istendik davranış arasında pozitif ilişki
vardır”. Bu hipotezi sınamak için yeterli sayıda ve uygun
nitelikte bir grup birey belirleriz. Daha önceden
tasarladığımız bir konuda ve farklı düzeylerde ödül öneririz
ve ardından davranışlarındaki değişimi gözlemleriz.
Gözlemlerimizi (veriler) kaydeder ve bazı istatitiki
tekniklerle analiz ederiz. Kabul edilebilir bir güven
aralığında ödül arttıkça istendik davranışın da artığı
sonucuna vardıysak, ödül ve istendik davranış arasında
pozitif ilişki vardır bulgusuna ulaşırız. Yani hipotezimiz
desteklenmiş olur. Aynı araştırma sürecini “ceza beklentisi
ile istendik davranış arasında pozitif ilişki vardır”
hipotezini sınamak için de uygulayabiliriz. Bu tip
hipotezlere “doğrusal ilişki arayan” hipotezler denir.
Örneğin ödül beklentisi başlangıçta düzenli biçimde
istendik davranışa neden olabilir ancak, belirli bir süre
sonra artık ödülün istendik davranış üzerindeki etkisi
düşmeye başlayabilir. Bu tip hipotezlere “eğrisel
(curvlinear) ilişki arayan” hipotezler denir.