BESLENMENİN TEMEL İLKELERİ Dersi BESİN ÖGELERİ I (ORGANİK BESİN ÖGELERİ) soru detayı:
SORU:
Lipidler nasıl sınıflandırılır?
CEVAP:
Lipitler, hidrolitik parçalanma sonucunda hidroliz olanlar ve olmayanlar olarak iki grup altında incelenebilirler. Hidroliz olan lipitlerin bileşenleri, birbirlerine ester bağlarıyla bağlıdır ve enzimatik veya kimyasal yolla kolay parçalanırlar. Bunlar birçok alt grubu içerir. Basit esterler bu gruplardan biridir ve bileşenleri parantez içinde verilmiş olmakla birlikte yağları yani gliseritleri (bir gliserol ve üç yağ asidi), mumları (bir yağ alkolü ve bir yağ asidi), sterol esterlerini (bir sterol ve bir yağ asidi) ve triterpenik alkol esterlerini (triterpenik alkol ve yağ asidi) içerirler. Karmaşık lipitler grubundan olan fosfolipitler ise daha karmaşık yapılı esterlerdir ve sahip oldukları karakteristik yapı fosfat grubudur. Fosfolipitler, fosfatidik asitleri (bir gliserol, iki yağ asidi ve bir fosfat) ve fosfatidleri (bir gliserol, iki yağ asidi, bir fosfat ve bir amino alkol) içerirler. Sfingolipitlerde ise gliserol ve bir yağ asidi sfingosin ile yer değiştirmiştir. Bu grubun başlıca önemli ögeleri şeker içeren glikolipitlerdir (bir sfingosin, bir yağ asidi ve şeker). Serebrositler (bir sfingosin, bir yağ asiti ve bir şeker) ve gangliosidler (bir sfingosin, bir yağ asiti ve çeşitli şekerler) bu grubun temsilcileridir.
Hidroliz olmayan lipitler ise alkanları ve karotenoidleri içeren hidrokarbonlardır. Lipit alkolleri de hidroliz olmazlar. Bunlar uzun-zincirli alkanolleri ve kolesterol gibi halkalı sterolleri ve estradiol ve testosteron gibi steroidleri içerirler.
Lipitler arasında en önemli asitler yağ asitleridir; ekosanoidler bu gruba dahildirler ve bunlar bir poliansatüre (çoklu doymamış) yağ asidi olan araşidonik asidin türevleridirler.