TÜRKİYE CUMHURİYETİ SİYASİ TARİHİ Dersi TEK PARTİ DÖNEMİ’NDE TÜRKİYE (1923-1950) soru detayı:
SORU:
Lozan Antlaşması'nın içeriği ve önemi nedir?
CEVAP: 1923 İlkbahar’ıyla yaz başında yapılan seçimlerin ardından 11 Ağustos 1923’te ilk toplan- tısını yapan İkinci Meclis Lozan Antlaşması’nı onayladı. Bu Antlaşmayla kapitülasyonlar kaldırıldı, Türkiye’ye kabotaj hakkı tanındı. Antlaşmaya göre, Müslüman olmayan azınlık- lar Müslümanlar kadar özgür ve yasalar önünde onlarla eşit olacak ve kendi ana dillerini istedikleri gibi kullanabileceklerdi. Antlaşmanın azınlıklarla ilgili maddeleri temel yasa sayılacak ve Antlaşma metni hükümlerine aykırı kural konamayacak ve işlem yapılamaya- caktı. Bu haklar Milletler Cemiyeti tarafından da güvence altına alınacaktı.
Türkiye, Yunanistan’dan talep ettiği tazminattan vazgeçerken Mudanya Ateşkes görüş- meleri sırasında geleceği konusunda mutabakata varılamayan Karaağaç bölgesi Yunanlılar tarafından tazminat olarak Türkiye’ye verildi. Yine de iki temel konuda kesin bir anlaş- maya varılamadı. Bunlar Musul ve Osmanlı borçlarının ödenmesi sorunlarıydı. Konfe- rans, bu iki temel sorunun çözümünün daha ileri bir tarihe bırakılması kararlaştırılarak 24 Temmuz 1923’te sona erdi.
Lozan Antlaşması’nın konumuz açısından önemli olan diğer bir yönü de savaşın sona ermesi, dış tehdidin ortadan kalkması ve sınırların güvence altına alınmasıyla artık ülke içindeki siyasi atmosferin de değişecek olmasıydı.
1923 İlkbahar’ıyla yaz başında yapılan seçimlerin ardından 11 Ağustos 1923’te ilk toplan- tısını yapan İkinci Meclis Lozan Antlaşması’nı onayladı. Bu Antlaşmayla kapitülasyonlar kaldırıldı, Türkiye’ye kabotaj hakkı tanındı. Antlaşmaya göre, Müslüman olmayan azınlık- lar Müslümanlar kadar özgür ve yasalar önünde onlarla eşit olacak ve kendi ana dillerini istedikleri gibi kullanabileceklerdi. Antlaşmanın azınlıklarla ilgili maddeleri temel yasa sayılacak ve Antlaşma metni hükümlerine aykırı kural konamayacak ve işlem yapılamaya- caktı. Bu haklar Milletler Cemiyeti tarafından da güvence altına alınacaktı.
Türkiye, Yunanistan’dan talep ettiği tazminattan vazgeçerken Mudanya Ateşkes görüş- meleri sırasında geleceği konusunda mutabakata varılamayan Karaağaç bölgesi Yunanlılar tarafından tazminat olarak Türkiye’ye verildi. Yine de iki temel konuda kesin bir anlaş- maya varılamadı. Bunlar Musul ve Osmanlı borçlarının ödenmesi sorunlarıydı. Konfe- rans, bu iki temel sorunun çözümünün daha ileri bir tarihe bırakılması kararlaştırılarak 24 Temmuz 1923’te sona erdi.
Lozan Antlaşması’nın konumuz açısından önemli olan diğer bir yönü de savaşın sona ermesi, dış tehdidin ortadan kalkması ve sınırların güvence altına alınmasıyla artık ülke içindeki siyasi atmosferin de değişecek olmasıydı.