SORU: Maliye nezaretinde yapılan yapılan düzenlemenin ayrıntıları nelerdir?
CEVAP: On yıllık bir deneyimden sonra nezaret, 1888 yılında çok önemli bir düzenlemeden geçirilmişti. Yapılan bu düzenleme ile mevcut departmanlar yeniden düzenlenmiş ve edinilen tecrübelere göre bir taraftan işlevsiz birimler ilga olunurken diğer tarafta yeni departmanların kurulmasına gidilmişti. Söz konusu düzenlemenin altında Abdülhamid Dönemi maliye bürokrasisinde hızlı bir şekilde sivrilen Mahmut Celalettin, Zühtü ve Agop Paşalar ile Sudi Efendi’nin imzaları bulunuyordu. Yapılan bu düzenleme ile merkez departmanlarının sayısı dokuza yükselirken çevre (mülhak) olarak adlandırılan görev başlıkları beş ana ünite altında organize edilmişti. Nezaretin personel sayısı da bu süre zarfında kayda değer bir artış göstermişti. 1877’de nezaretin merkez personeli 650 kişiden oluşurken bu rakam on yıl sonra 750’yi geçmişti. 1908 Temmuzu’nda imparatorluğun kaderini değiştirecek olaylar dizisi başladığında ise üst düzey personel ile bunların mümeyyizleri ve müdür muavinleri 260, toplam merkez personeli ise 1500 civarındaydı. Kuşkusuz bu rakamlar Abdülhamid Dönemi’nin hoyrat istihdam politikası düşünüldüğünde birtakım kesin saptamalarda bulunmamızı engelleyebilirdi. Ancak özellikle Ziya Paşa Dönemi’nde ortaya çıkan teşkilat şeması, birtakım saptamalarda bulunmamıza yardımcı olmaktadır.
