SORU: Marx’a göre idealler ve düşünceler kavramı nasıldır?
CEVAP: Marx’a göre, ‹deler-düşünceler maddi düzenin başlıca bir yansımasıdır. Marx idelere sınırlı bir rol ya da işlev yükledi: ‹deler ekonomik gerçeklikle hiçbir ilişkileri yoksa özellikle yarasızdırlar. Ona göre ideler tarihin yönünü belirleyemez. Bu nedenle Marx, kapitalizme ilişkin kendi düşüncelerinin etik bir kınama getiremeyeceğini düşündü ve yine bu nedenle kapitalizm ya zayıflıktır ya da insan çılgınlığıdır diyemedi toplumun devinim yasasının bir sonucu olduğunu düşündü. Sonunda, bir bilim insanı olarak devinim yasalarından soyutlanan nesnel gerçeklikle düşüncesini sınırlamış bir biçimde çözümlemesini ileriye doğru taşıdığını dile getirdi (Stumpf, 1994: 417).
