CEVAP:

Marx’ın görüşleri aslında daha önceden tahmin edilen veya ortaya konulmaya çalışılan birtakım fikirlerden kaynak almış olabilir. Kapitalizmin mutlu bir sona gitmeyebileceğini ve sürdürülemeyecek bir noktası bulunduğunu belirtmeye çalışan pek çok iktisatçı-filozof bulunmasına rağmen Marx’a kadar hiçbirisi kapitalist sistemin en temel yapı taşlarını materyalist anlamda incelemeye tabi tutmamıştır. Dolayısıyla Marx’ın bu noktada başardığı hem materyalist ve detaylı bir inceleme yapmış olması hem de tarihsel bir süreç içerisinde toplumun nereden geldiğini araştırıp nereye gideceğini göstermeye çalışan bir teori üretmesidir. Marx’ın fikirleri, onun materyalist bakış açısından dolayı ütopik sosyalistlerle uyuşmamaktadır. Marx kadar ütopik sosyalistler de kapitalist sisteme olan güvensizliklerini dile getirmiş olmalarına rağmen, çözümün gerçekleşmesi ve sorunun tam olarak nereden kaynaklandığı gibi konularda ayrışmalar mevcuttur. Müdahaleci-devletçi sosyalizm görüşleri ile Marx’ın bir karşılaştırılması yapılacak olursa aradaki en önemli fark devlete biçilen roldür. Müdahaleci anlayışa göre devlet toplumsal düzenin kurulması ve kalıcı
hâle getirilmesinde yadsınamaz bir role sahiptir. Ancak Marx devlete, proleteryanın kendi bilincine ulaşıp kapitalist sistemi yıkmasından sonra sadece kısa bir süreliğine, geçiş aşaması süresince yer verir. Geçiş aşamasından
sonra Marx’ın düşüncelerinde devlet ve devletin düzenlemelerine yer yoktur.
Marx, Sismondi’nin gündeme getirdiği eksik talebe çözüm olarak toprağın mülksüz köylülere dağıtılması önerisine karşı çıkmıştır. Öte yandan yetersiz efektif talebe Owen tarafından bulunan kooperatif tarzı üretimi de desteklememiştir. Bunun nedeni Marx’ın, kapitalistlerin kendi firmaları bünyesinde çalışanlara sadece ve sadece geçici bir süre için göreli bir refah artışı sağlayabileceğidir. Marx, kapitalistlerin bu göreli refah artışını kalıcı olarak sağlayacağına inanmaz. Sosyalizmi ve Marx’ın düşünceleri arasında temel bir bakış açısı farkı bulunmaktadır. Bu fark, Marx’ın maddeci bakış açısına karşılık Hıristiyan sosyalizminin temsilcisi Charles Kingsley’in, sosyalizmi Hristiyanlık ile bağdaştırmasından ileri gelir. Marx’ın düşüncelerinde metafizik olgulara yer yoktur, çünkü ona göre metafizik olgular toplumsal değişim ve gelişmelerin nedenlerini açıklayamaz. Marx’ın devlet ve otorite hakkındaki görüşleri
temelde anarşistlerinkine benzerdir. İki görüşün ayrıldığı nokta, Marx’ın, dönüşüm sonrasında birtakım düzenlemelerin yapılması ve kapitalizmin getirdiği baskı sisteminin tekrar uyandırılmaması için gerekli tedbirlerin alınması amacıyla devletin varlığına kısa bir süre yer vermek şeklindeki düşüncesidir. Anarşizm bu noktada Marksist düşünceye şu eleştiriyi getirmektedir: Hangi sistem nasıl kurulmuş ya da oluşturulmuş olursa olsun, bir sistemin içinde otoriteye ve otoriter güce yer verilmesi er ya da geç o sistem içerisinde birilerinin kontrolü ele
almasına ve ellerindeki gücü kötüye kullanmasına yol açabilecektir. Bu noktada anarşizm otoriter sistemi kurma ihtimali olan en ufak bir düşünceye bile şiddetle karşı çıkmaktadır. Bu durumda anarşizmin, insanların birlikte nasıl yaşayacağı sorusuna getirdiği yanıt, bireylerin kendi serbest iradelerine dayalı olarak yapacakları sözleşmelere olanak tanımaktır.