SORU: Mavi Yalı romanını dil ve anlatım yönünden nasıl değerlendirebiliriz?
CEVAP: Bu metinde anlatıcı ilahi bakış açısından; kişi, olay ve çevreyi dikkatlere sunan yazar-anlatıcıdır. Edebiyat-ı Cedide roman dilinin özelliklerinden, girişte söz edilmiştir. Bu dil, yüksek sanat eseri koymak isteyen insanların her türlü hayal ve düşüncelerini ifade eden zengin, hatta yer yer yapmacığa kaçtığı sanılan sanatlarla dolu bir edebi dildir. Halit Ziya ömrünün son yıllarında bu edebi dil, sadeleştirmeye ihtiyaç duymuştur. Ancak kendisi cümlelerin yapısını, ifadenin karakteristik özelliğini bozmadığını, yalnız kelimeleri daha anlaşışır sözlerle değiştirdiğini ifade eder. Hikayede de Halit Ziya’nın dili, romanlarına nispetle daha sadedir. Halk tabakasının yaşama tarzını anlatırken kullanmak zorunda olduğu ses, eşya ve görünüşlerle şekillenmiştir. Ancak yine de Edebiyat-ı Cedide’nin edebî diline has yapı, söyleyiş ve kelime kadrosunun izleriyle karşılaştığımızı ifade etmek gerekir. Çünkü tasvirler ve ruh hallerini tahlile ayrılan satırlar, bu hikayede bile doğal olan dilden farklıdır. Bu da Edebiyat-ı Cedide mensuplarının sanat anlayışından kaynaklanır. Onlar, avam (halk) için sanat yapılmayacağı düşüncesindedirler.
