MEDYA SİYASET KÜLTÜR Dersi Medya Kültürünün Ekonomi Politiği soru detayı:

CEVAP:

Uluslararası düzeyde, medyada sunulan şiddetin iktisadi boyutları açısından yapılan açıklamalardan sonra, Türkiye örneğinde gazete ve televizyon açısından yapılacak açıklamalar, konunun aydınlatılması için yararlı olacaktır. Bu yönde, Mustafa Sönmez’in çalışması yol gösterici olacaktır. Türkiye’de 1980’lerin başında başka sektörde yaptıkları birikimle Kozanoğlu-Çavuşoğlu ortaklığı, Güneş gazetesini alarak bir anlamda tekelleşmenin fitilini yakmıştır. Daha sonra, bu gazete, M. Ali Yılmaz’a satılmıştır. 1989’da Günaydın Grubu, Asil Nadir’e satılmıştır. Asil Nadir, daha sonra, Güneş gazetesi ve Gelişim’i de satın almıştır. Ancak, İngiltere’deki işleri bozulunca Türkiye’deki yatırımlarından vazgeçmiştir. Ne var ki Doğan ve Bilgin Grupları hızla genişlemiştir. Erol Simavi de Hürriyet’i Erol Aksoy’a satmıştır. Bu dönemlerde sektörde iki büyük grup baş göstermektedir: Doğan ve Sabah grupları. 1990’larda TRT tekelinin kırılmasıyla Uzan grubu yükselişe geçmiş ve Star televizyonu yayın hayatına başlamıştır. Uzan grubu, Star gazetesini de yayımlamaya başlamıştır. Uzan grubu şimdi dağılmış durumdadır. Çukurova Grubu da Show TV’yi yayın hayatına sokmuştur. Akşam gazetesi de bu grubun gazetesidir. Günümüzde, medya grupları değişmiştir. Bu gruplar sürekli değiştiği için, burada isimlerine yer verilmemektedir. Bazı gruplar, geniş izleyici ve okuyucu kitlesine ulaşmaktadır. Reklamcılar Derneği verilerine göre, henüz özel televizyon yayıncılığının emeklediği dönemde, 1993’te, reklam yatırımlarında yazılı medyanın payı yüzde 43 dolayındadır. Bu oran, izleyen yıllarda azalmıştır. 1998’de yüzde 33’e düşmüş, 2004’te yüzde 37 olarak gerçekleşmiştir. 2009’da tekrar düşmüş ve yüzde 33 olmuştur (Sönmez, 2010: 42). Reklam gelirlerindeki bu azalmanın nedeni, nüfus artışına karşın, toplam satış rakamlarındaki azalmadır. Doğan Yayın Holding’in (DHY) 2008 faaliyet raporuna göre 2007 ve 2008 yıllarında satış 5 milyon civarında gerçekleşmiştir. 2008 faaliyet raporuna göre, DHY’nin toplam konsolide net reklam gelirleri 2008 yılında yüzde 12 artarak 1.8 milyar dolayında olmuştur. Özel televizyonculuğun, medya sektöründe başat duruma gelmesinde ve sektörün en önemli geliri olan reklamları çekmesinde, diziler en önemli etken olmuştur. Dizi üretimi, kısa sürede özel televizyonların dışında gelişen bir yan sanayi olarak hızla büyümüş ve zaman içerisinde de sinema sektörüyle birleşerek, televizyon-sinema arasında bir bütünleşmeyi getirmiştir. Bazı kanallar dizileri kendisi yapmakta ya da grubun yapım şirketlerine yaptırmaktadır. Ancak, yerli dizilerin yüzde 90’ını yapım şirketleri yapmaktadır. Yapım şirketleri, dizilerin maliyetlerinin üzerine yüzde 20-40 arasında değişen oranlarda kâr koyarak televizyon kanallarına satmaktadır. 80 dakikalık bir dizinin içerisine 30 dakika kadar reklam alınmaktadır. Televizyonların ana yayın kuşağının (en çok izlenen zaman: 20.00- 23.00), yüzde 80’ini diziler oluşturmaktadır. En çok izlenen dizilerin 30 saniyelik reklam spotu 6-7 bin doları bulmaktadır. Diziler, aynı zamanda ihraç da edilmektedir.