CEVAP:

İktisat kuramı merkez bankalarının bağımsız
olmalarının enflasyonist uygulamalara set çekebileceğini
söylüyor. Enflasyonu düşürmek
için tek başına bağımsızlık yeterli değil. Mesela
kamu bütçesi sürekli ve büyük miktarda
açık veriyorsa, bu açığın finansmanı giderek
zorlaşabilir. Bu durumda merkez bankalarının
bağımsızlığının tehlikeye düşeceğini gösteren
araştırmalar var. Kısacası, maliye politikası da
disiplinli olmalıdır.

Merkez bankalarının bağımsızlığını ölçmeye
çalışan çok sayıda araştırma var. Bu ölçüm az önce
belirttiğim bağımsızlık kavramları çerçevesinde yapılmaya
çalışılıyor. Merkez bankası ‘yasada’ bağımsız
olabilir ama uygulamada durum çok farklıdır.
Bu nedenle, bazı çalışmalar hem yasalardaki hem
de uygulamadaki bağımsızlığı ölçmeyi amaçlıyorlar.Bağımsızlığı ölçen çalışmaların ana amacı merkez
bankası bağımsızlığı ile enflasyon ve üretim
arasındaki ilişkileri saptamak. Bu araştırmalardan
çıkan en önemli sonuç şu: Enflasyonla merkez
bankası bağımsızlığı arasında ters ilişki bulunuyor.
Yani, daha bağımsız merkez bankasına sahip ülkelerde
enflasyon da daha düşük. Bu çok kuvvetli ters
yönlü ilişki Şekil 7.1’de gösteriliyor. Yatay eksende
merkez bankası bağımsızlığı ölçülüyor. Bu eksen
üzerinde sağa doğru gidildikçe bağımsızlık artıyor.
Enflasyonun oynaklığı (enflasyonun ortalaması
etrafında dalgalanması) arttıkça enflasyonun ileride
alabileceği değerleri kestirmenin güçleşeceği açık.
Oysa, ekonomik birimlerin aldıkları kararlarda
enflasyon önemli bir belirleyici. Mesela bir yıllık
bir ücret sözleşmesi imzalayacak kişinin, yılbaşında
ücret artışı isterken enflasyonu yıl sonunda alacağı
değerden çok düşük bir düzeyde tahmin edip ona
göre ücret artışı istemesi aleyhine olacaktır. Enflasyon
oynaklaştıkça tahmin edilebilmesi güçleşiyor
ve dolayısıyla belirsizlik artıyor. Yapılan çalışmalarda
merkez bankası bağımsızlığı ve enflasyon oynaklığı
arasında ters yönlü bir ilişki bulunuyor.
Son olarak reel büyüme hızı, reel büyüme hızındaki
oynaklık, işsizlik oranı ve işsizlik oranındaki
oynaklık ile merkez bankası bağımsızlığı arasında
bir ilişki saptanmıyor. Bu bulgular merkez bankası
bağımsızlığının enflasyonun düzeyini ve oynaklığını
düşürmekte yararlı olduğunu gösterirlerken, bu
yararların büyümeyi düşürme ve işsizliği artırma
pahasına gerçekleşmediğini, en azından incelenen
ülkeler ve dönemler için ortaya koyuyorlar.