YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ II Dersi Birinci Meşrutiyet’in İlanı soru detayı:

CEVAP:

Meşrutiyet, bir rejim anlayışı, başka bir söyleyişle bir devlet yönetim sistemidir. Bu sistemde hükümdar/sultan/padişah/şah/imparator, devlet yönetimi konusundaki yetkilerini bir meclisle paylaşır. Halkın oylarıyla seçilenlerin oluşturduğu bu meclis fikrinden (meclis-i mebusan) adı henüz konulmamış olsa da 19. yüzyılın ilk yarısından itibaren söz edilir. “Meşrutiyet kavramının kimin tarafından ve hangi tarihte türetildiği bilinmemektedir. (...) 1876 Kanun-ı Esasîsi’nin ilanı öncesinde Esad Efendi tarafından Hükûmet-i Meşrûta adlı risalesinde ‘anayasal monarşi’ anlamında kullanılmıştır.” (Hanioğlu 2004, s. 388). Kaynaklar buradan yola çıkarak kavramın “anayasal monarşi” anlamında kullanıldığını, Arapçadaki “şart” kökünden türetilmesine rağmen bu dildeki kaynaklarda yer almadığını ifade etmektedir. “Osmanlı Devleti’ndeki kullanımında ve İslâm dünyasındaki genel yorumlarda meşrutiyet, şeriata uygun olması şartıyla idarenin yetkilerini sınırlayan bir temel kanunî metin ve bu metin çerçevesinde tesis edilecek temsilî kurumları savunan bir siyasî rejim” (Hanioğlu, 2004, s. 388) anlamına gelmektedir.