CEVAP:

1908’de Meşrutiyet’in ilânıyla her yeri büyük bir coşkunluk kapladı. Herkes kara günlerin son bulduğunu, özgürlüğün geleceğini, sorunların çözümleneceğini haykırıp duruyordu. Meşrutiyet’i ortaya çıkaran iyi niyetli, ama temelini tabana dayamış olan aydınlar ise, ‘Kanun-ı Esasi’ [Anayasa] ile her şeyin yerli yerine oturacağına inanıyorlardı. Sanki ‘Kanun-ı Esasi’ gökten indirilmiş, bir anda her şeyi düzeltecek bir tılsımdı. Oysa ki ne toprak reformu düşünülmüş, ne üretim ilişkileri ele alınmış ne de yabancı ülkelerin Türkiye üzerinde öne sürdükleri hak iddialarına dikkat edilmişti. Kısa bir süre sonra Kapitülasyonların kalkmadığı, sömürü düzeninin son bulmadığı, düşlerin gerçekleşmediği görüldü ve aşırı iyimserliğin ardından şaşkınlık, düş kırıklığı ve karamsarlık geldi.