İSLAM DÜŞÜNCE TARİHİ Dersi İSLAM DÜŞÜNCE OKULLARI soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: Meşşâî filozoflar niçin Aristo felsefesini seçmişlerdir?


CEVAP: Bu cevaplanması gereken bir sorudur. Aksi takdirde İslâm felsefe geleneğini anlamlandırmamız çok zor olacaktır. En önemli sebep Aristo’nun zamanına kadar olan bütün bilgi birikimini tutarlı ve sistemli bir yapı içerisinde tasnif etmesidir. Böylece insanlığın tüm akli mirası Aristo felsefesiyle kısmen temsil edilmekteydi. Onlar için Aristo’nun kitapları bilimsel bir dilin kurucu ve açıklayıcı kavram ve teorilerini sunmaktadır. Diğer bir ifadeyle bu okulun filozofları Aristo’nun kitaplarıyla ortaya sunmuş olduğu felsefî yapıyı gerçekliğin teorik ve felsefi ifadesi olarak görmektedir. Aynı zamanda hakikatin hakikatle çelişmeyeceği ilkesine dayanarak, bu yapının belli değişiklik ve tadilatla beraber İslâm diniyle uyumlu olduğunu düşünüyorlardı. Onlara göre İslâm dinî metinleri ile Aristocu felsefî yapı arasındaki çelişme ve çatışmalar ikincildir. Bunları gidermek ve izah edebilmek için farklı sebepler ve yollar vardır. Tevil yani yorumlama bunlardan bir tanesidir (Arkan, 2006, s.13-18). Diğer önemli sebep Aristo’nun orijinal fikirlerini ve değerlendirmelerini sunarken izlemiş olduğu mantıkî tutarlılık şeklinde ifade edilebilir. Nitekim İslâm Meşşaî filozofları, Aristo’nun söylemindeki bu mantıkî tutarlılık ve rasyonelliğe verdikleri önemi, mantığı felsefe çalışmalarının girişi ve zorunlu anahtarı yapmakla göstermişlerdir. Ayrıca hepsi Aristo’nun mantık eserlerini şerh etmekle bu olguya verdikleri önemi, açık bir şekilde göstermişlerdir. Meşşâî filozoflar, felsefeyi mantık çalışmalarının adeta bir giriş ve metod olarak eklenmesiyle, artık ispatlı bir bilim kabul etmektedir. Onlar felsefeyi, modern anlamdaki spekülasyon şeklinde değil, fakat hakikatin –eşyânın özünün- bilgisini sağlayan kesin bir bilgi olarak tasarlamaktadırlar. Bu gerçek sebebiyle, Meşşâî filozoflar Aristonun eserlerini şerh etmiş, bazılarını ise farklı büyüklük ve tarzlarda açıklayıp yorumlamışlardır (Arkan, 2006, s.13-18). Aristo’nun Meşşâî filozoflar üzerindeki etkisini derinleştiren diğer bir sebep ise, Aristo felsefi sisteminin bütüncül, tutarlı ve uyumlu bir insan anlayışı imkânını sunmasıdır. Aristo modeli, onlara Tanrıyı, evreni ve insanı uyumlu bir bütün halinde algılama imkânı vermiştir. Aristo otoritesinin muhtemel sebepleri hakkında son olarak şunu söyleyebiliriz: Aristo’nun yazış tarzı yaygınlaşması bakımından önemli olmuştur. Mesela Platon’un eserleri eğitim ve öğretim açısından çok uygun değildi. Çünkü diyaloglar halindeydi. Halbuki Aristonun kitapları ders kitabı olmaya daha yatkındır (Arkan, 2006, s.13-18).