CEVAP:

Doğal soğutmalı soğuk hava depoları: Soğuk havanın mekanik bir soğutucu kullanılmaksızın doğal yollarla dış ortamdan sağlandığı muhafaza sistemidir. Ülkemizde özellikle Nevşehir bölgesinde başta limon olmak üzere değişik ürünlerin muhafaza edildiği depolar bu muhafaza sistemine örnek olarak gösterilebilir.

Makina ile soğutulan soğuk hava depoları: Bu depolarda ortam sıcaklığı makina tarafından üretilen soğuk hava ile istenilen sıcaklık derecesine kadar düşürülerek soğutma işlemi yapılır. Makina ile soğutulan depolarda kullanılan soğutucularda amonyak ve freon (F 22 ve F 404A) gibi kaynama sıcaklıkları çok düşük olan soğutucu akışkanlar kullanılır. Soğutucu akışkanlar boru içinde dolaşırken, önce katı halden sıvı hale, daha sonra da gaz haline geçerek depo içerisindeki sıcaklığı alır ve ortamın soğumasını sağlar. Bu depoların soğutulmasında kullanılan soğutma sistemi kompresör (sıkıştırıcı), kondansör (yoğunlaştırıcı) ve evaporatör (buharlaştırıcı) olmak üzere üç üniteden oluşur. Soğuk hava depolarında etkili bir soğutma için, soğutma sisteminin uygun büyüklükte olması gerekir. Oda içinde iyi bir hava sirkülasyonu için de fan büyüklüğü uygun olmalıdır. Makina ile soğutulan depolar ise ortamda bulunan oksijen ve karbondioksit gazlarının oranları bakımından iki gruba ayrılır:

1. Normal atmosferli soğuk hava depoları: Bu depolarda sadece sıcaklığın düşürülmesi işlemi yapılır. Ürünün bulunduğu ortamdaki karbondioksit (CO2), oksijen (O2) ve azot (N2) gazlarının oranları normal atmosferdeki oranlardadır. Bu nedenle bu depolarda sadece sıcaklık yalıtımı yapılır.

2. Kontrollü atmosferli soğuk hava depoları: Bu depolarda depo sıcaklığının düşürülmesi yanında ürünün bulunduğu ortamın atmosfer bileşimi de değiştirilir. Bu amaçla ürünün bulunduğu ortamdaki O2 konsantrasyonu %21’den daha dü- şük seviyelere indirilirken, CO2 konsantrasyonu normal atmosferdeki oranı olan % 0.03’den daha yüksek seviyelere yükseltilir. Depo atmosferinde O2’nin normal konsantrasyonda (%21) bulunması solunumu hızlandırıcı etki yaparken, O2 konsantrasyonunun düşürülmesi ve CO2 konsantrasyonunun arttırılması ise solunum hızını azaltır. Bu şekilde düşük O2 ve yüksek CO2 konsantrasyonu içeren ortamlarda muhafaza edilen meyve ve sebzelerde solunum hızı düşer, etilen üretimi azalır ve ürünler daha uzun süre muhafaza edilebilir. Kontrollü atmosferde muhafaza meyvelerdeki solunum ve buna bağlı olarak da olgunlaşma ve yaşlanmayı yavaşlatmak amacıyla düşük sıcaklık ve farklı atmosfer bileşimlerinin aynı anda kullanıldığı bir depolama tekniğidir. Bu şekilde depo içerisinde sıcaklık yanında, CO2, O2, N2 ve etilen (C2H4) gazlarının konsantrasyonları değiştirilerek meyve ve sebzeler için istenilen gaz kombinasyonları oluşturulabilir. Bu amaçla kurulacak olan depolarda sıcaklık yalıtımı yanında iyi bir gaz yalıtımı da yapılmalıdır. Soğukta muhafazada kontrollü atmosferli depoların kullanılması meyve ve sebze muhafazasında kalitenin korunması ve muhafaza süresinin uzatılması bakımından son derece etkili bir muhafaza sistemidir.