TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI Dersi Toplumsal Cinsiyet ve Beden soru detayı:
SORU:
Moi hem cinsiyet-toplumsal cinsiyet ayrımının sorunlarını aşmak hem de toplumsal cinsiyete bir alternatif olmak için geliştirdiği “Yaşanan Beden” kavramı nedir?
CEVAP:
Moi’de bu kavram, belirli bir sosyo-kültürel bağlam içinde eylemde bulunan ve deneyimleyen fiziksel bir bedeni işaret etmektedir. Yaşanan beden, “durum-içindeki beden”dir. Birey, bedeninin maddi olguları ve onun belirli bir çevre ile olan ilişkisiyle karşı karşıyadır. Bedenin belirli organları, işlevleri, fiziksel nitelikleri vardır. Fakat sahip olduğu yaşı, cinsiyeti, sağlığı, bedensel uzuvlarının durumu ve fiziksel nitelikleri çevresi ile olan ilişkisini şekillendirmektedir. İnsanın bedensel varoluşunun tüm bu somut maddi nitelikleri, bedenin “yaşanan beden” olarak, onun toplumsal çevresi ile olan ilişkilerini, yani olgusallığını oluşturmaktadır. Bedenin özgürlüğü ise bedeninin olgusallığıyla bağlantılı olarak, bu bedene sahip olan bireyin eylemlerine işaret etmektedir. Eyleyen olarak birey çeşitli amaçlarını, isteklerini bedensel eylemleri aracılığıyla gerçekleştirmekte ve bu gerçekleşme yine başkalarıyla birlikte ve fiziksel-sosyal bir çevre içinde ortaya çıkmaktadır. O halde “durum-içindeki beden”, bedenliliğin olgularının, toplumsal ve fiziksel çevre temelinde, bireyin amaç / hedefleri doğrultusunda görünüş biçimidir. Moi’nin kuramında yaşanan beden kavramı, cinsiyet kavramının tersine biyolojik kökenli değildir. Fizyolojik ve biyolojik beden yasalarına gönderme yapmamaktadır. Bu kategori içinde her birey, ayrı bir bedendir; belirli açılardan diğerlerine benzeyen ve benzemeyen özgül niteliklere ve kapasitelere sahiptir (Young, 2009). Kısacası yaşanan beden kavramı, hem bireyin bedeninin öznelliğini hem de kendisinin seçmediği sosyo-kültürel olgular ve normlar, davranışlar, beklentiler ve değerler tarafından koşullandığını fark etmesine olanak vermektedir.