ESKİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ: BİÇİM VE ÖLÇÜ Dersi BENDLERDEN OLUŞAN NAZIM BİÇİMLERİ: MUSAMMATLAR soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Muhammes nedir?


CEVAP:

Muhammesin asıl anlamı “beşli, beş köşeli olan”dır. Edebiyat terimi olarak ise beş mısralı bendlerden oluşan bir nazım biçiminin adıdır. Muhammeslerde ilk bend kendi içinde, diğer bendlerin ilk üç ya da dört mısraı yine kendi içinde, son ya da son iki mısraı ise ilk bendle kafiyelidir. Bir muhammeste ilk bendin son ya da son iki mısraı bütün bendlerin sonunda aynen tekrarlanıyorsa bu muhammes muhammes-i mütekerrir; tekrarlanmıyorsa, muhammes-i müzdevic adını alır. Muhammeslerin bend sayısı genellikle 2 ile 7 arasında değişmektedir. Bu nazım biçimiyle yazılmış şiirlerdeki kafiye düzenleri kullanım sıklıkları göz önünde bulundurularak aşağıda gösterilmiştir:

  1. Müzdevic: a) aaaaa, bbbba, cccca… b) bbbba, cccca, dddda…
  2. Mütekerrir: a) aaaaA, bbbbA, ccccA… b) aaaAA, bbbAA, cccAA…

Son sırada verilen kafiye düzeniyle yazılmış muhammeslere daha çok XVIII. ve XIX. yüzyıl şairlerinin divanlarında rastlanmaktadır. Bu muhammeslerin bend sonlarında tekrar edilen mısralar çoğunlukla başka şairlerin şiirlerinden tazmin edilmiş matlalardır. Muhammeslerin konusu genellikle “aşk”tır; ancak farklı konularda yazılmış muhammesler de görülmektedir.