CEVAP:

Bin Bir Gece ve Bin Bir Gündüz Masalları’nı hikâyeleştirme yöntemi, üslubu ve havası
içinde kaleme alınmış olan Muhayyelât-ı Aziz Efendi, “üç hayal” (üç bölüm) üzerine kurulmuştur. Birbirinden bağımsız olan her bölüm iç içe girmiş hikâyelerle, değişmeyen kişileriyle, bütünlük havasından çok merak unsurunu kamçılayan bir yapı gösterir. Ali Aziz Efendi, kitabının ön sözünde bu kitaptaki konuları Hulasatü’l-Hayal adlı Süryanice ve İbranice derlenmiş bir kitaptan aldığını söylüyorsa
da bu adla bir kitaba rastlanmamıştır. Yine yazar, ön sözde eserinin Bin Bir Gece Masalları’na benzediğini, parlak ibretler, uyarıcı öğütler, hikmetler, manevi haberler taşıdığını belirtir. Muhayyelât-ı Aziz Efendi üzerine yapılan araştırmalar, kimi
hikâyelerin konuları ile Bin Bir Gece ve Bin Bir Gündüz Masalları’ndakiler arasında benzerlikler olduğunu ortaya koyar.