SORU: Müslümanların gruplara bölünmesinin temelini teşkil eden bu isyan hareketi, İslâm tarihinin çözülmesi en zor meselesi olma özelliğini devam ettirmektedir. Bu durumun en önemli sebebi nedir?
CEVAP: Bunun en önemli sebebi, iç savaşlar dönemini başlatan bu karışıklıkların, İslâm tarihi kaynaklarına çok çelişkili bir şekilde yansımasıdır. Rivayetler arasında, birbiriyle bağdaştırılması mümkün olmayan ciddî çelişkiler bulunmaktadır. Bu haberlerin ilk râvileri çoğu kere tarafsız davranamamışlar, fikrî yapılarını, siyasi tercihlerini, kabilevî ve dünyevî temayüllerini bu anlatımlara canlı bir şekilde yansıtmışlardır. Dolayısıyla önemli bir kısmı taraşı olan bu haberler, olayların gerçek mahiyetini perdelemiş, gerçeklerin anlaşılmasını neredeyse imkânsız hâle getirmiştir.