TÜRKÇE SES BİLGİSİ Dersi SES OLAYLARI II : BİÇİMSEL SES BİLGİSİ soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: Nedeni açıklanamayan sıfırla nöbetleşmeler nelerdir?


CEVAP: Eklenme sürecinde nedeni açıklanamayan sıfırla nöbetleşmeler görülür. Bunlardan biri pekiştirici hece ile pekiştirilen sözcük arasında gerçekleşir. Türkçede, sıfatlarda pekiştirme yapılırken, sözcük ünlüyle başlıyorsa, sözcüğün başındaki ünlü-nün sonuna /p/ sesi getirilerek kapalı bir hece oluşturulur ve sıfatın başına getirilir: ap-ak, ap-acı, ep-eski ip-ince. Sözcük ünsüzle başlıyorsa, sözcüğün ilk iki sesi, yani baştaki ün-süzle sonraki ünlü alınır, sonuna /m/, /p/, /r/, /s/ ünsüzlerinden biri getirilir ve oluşan hece sözcüğün başına eklenir. Kap kara, sap sarı, mos mor gibi. Ancak kimi durumlarda p ile biten bu pekiştirici hece ile asıl sözcük arasında bir ünlü türer ve bu ünlü sıfırla nöbetleşir. Düp-e-düz, düp-düz, sap-a-sağlam, sap-sağlam gibi. Kimi sözcüklerde ise -cXk küçültme ekinden önce de nedeni açıklanamayan bir sıfırla nöbetleşme örneği görülür. Bir-i-cik, dar-a-cık, az-ı-cık gibi.