TEMEL VETERİNER MİKROBİYOLOJİ VE İMMÜNOLOJİ Dersi BAKTERİYEL GENETİK VE GENETİK TABANLI TESTLER soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: Nokta mutasyonları nasıl gerçekleşmektedir?


CEVAP: Nokta mutasyonlarında DNA dizisi tek bir pozisyonda değişmiş veya değiştirilmiş olur. Dizide bir nukleotid bir başkası ile yer değiştirdiğinde buna tek baz yer değiştirmesi adı verilir. Bu durumda gelişen ve gözlenen farklılaşma mutasyonun DNA’nın neresinde olduğuna bağlı olarak değişir. Bu değişim eğer DNA’nın protein kodlayan bir bölgesinde ise bu durumda oluşan proteinde farklılık oluşacak ve proteinin fonksiyonu bozulacaktır. Örneğin, UUA kodonu lösin amino asidini kodlar. Bu kodonda UUG ve CUA gibi iki alternatif mutasyon olduğu düşünüldüğünde, bu mutasyonlar durumunda oluşan kodonlar yine aynı amino asidi, yani lösini kodladığından mutasyonun hiçbir etkisi gözlenmez. Buna sessiz mutasyon, oluşan kodonlara da sinonim kodonlar adı verilir. AUA ve GUA nokta mutasyonları çok az bir değişikliğe yol açar, çünkü oluşan amino asitler (izolösin ve valin) orijinal amino asit olan lösine çok benzer hidrofobik amino asitlerdir. Diğer taraftan yine hidrofobik bir amino asit olan fenilalanin kodlayan UUU veya UUC mutasyonlarının oluşumunda ise polipeptidde şekilsel bir değişim oluşacağı için daha önemli bir protein bozukluğu olma ihtimali fazladır. UCA mutant kodonu ise serin amino asidini kodlar ki, böyle bir mutasyonda proteinin tüm fonksiyonu bozulur. Anlaşılacağı gibi nokta mutasyonunun biyolojik önemi amino asitler arası değişimdeki benzerliğe veya farklılığa bağlıdır. Bunlar dışında mutasyon sonucu eğer UAA veya UGA gibi kodonlar oluşursa, bunlar dur veya sonlandırma kodonları olduğu için, polipeptid üretimi durur. Bu durumda gereksinilen protein üretilmediği için oluşacak proteinin önemine bağlı olarak bakteride gözle görülür değişimler veya ölüm şekillenebilir. Bir başka nokta mutasyon tipi de tek bir dizi pozisyonundan bir nükleotidin yok olması veya girmesidir. Bu mutasyon tipine DNA dizisinin okunan bölgesinde (anlamlı bölgesi) olduğu için anlamlı bölge mutasyonu (frame shift mutasyonadı verilir. Bu mutasyon durumunda da bakterinin fonksiyonlarında önemli değişimler gözlenir.