TEMEL VETERİNER FARMAKOLOJİ VE TOKSİKOLOJİ Dersi Sinir Sistemi İlaçları soru detayı:
SORU:
Nöro-medyatörlerin etkileri nasıl sona erdirilir?
CEVAP:
NM’nin görevini yaptıktan sonra çok kısa bir süre (birkaç milisaniye) içinde etkisinin sona erdirilmesi gerekir; bu ise bazı enzimatik ve fiziko-kimyasal yollarla başarılır.
Sinir ucuna geri alınma: Dopamin, 5HT, NA gibi amin yapılı NM’lerin etkilerinin sona erdirilmesinde önemli olan (%85-90) bu olay, salıverilen NM’nin sinir ucu zarında bulunan amin pompası (Na,K-ATPaz) ile sinir ucuna geri alınmasıdır; bu olayın gerçekleşmesini sağlayan amin pompasının faaliyeti kokain ve trisiklik antidepresanlar (desipiramin, imipiramin gibi) ile engellenir. Böylece, bu ilaçlar salıverilen NM’nin sinaptik
aralıkta daha uzun bir süre kalmasına sebep olurlar.
Çevre dokulara sızma: Tüm NM’ler basit difüzyonla belli ölçülerde sinaps çevresindeki doku kesimlerine ve damarlara sızarak sinaptik aralıktan uzaklaştırılırlar.
Enzimatik parçalanma: Sinir ucu stoplazması, sinaptik aralık ve sinaps sonrası zarda NM’leri parçalayan enzimler bulunur. Bu olay özellikle Ak için önem taşır. Sinaptik aralık ve sinaps sonrası zarda bulunan asetilkolin esteraz (AkE), Ak’ni kolin ve asetik asite ayrıştırır; kolin, kolin pompası aracılığında sinir ucuna geri alınır ve Ak sentezinde tekrar kullanılır. Sinir ucu stoplazmasında monoamin oksidaz (MAO), sinaptik aralık ve efektör hücrelerde bulunan katekol-O-metiltransferaz (COMT) NA’nın etkisinin sona erdirilmesinde iş görür; yalnız, bu olay sinir ucuna geri alınma yanında önemsiz kalır.