XVIII. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATI Dersi XVIII. YÜZYILDA KLASİK VE HİKEMİ ÜSLUP soru detayı:
SORU:
Olurdı nokta kondurmak o mihre belki hâl-âsâ
Görünseydi felekde ayda bir bâri hilâl-âsâ
Kâmî'nin yukarıdaki beytinde ne anlatılmak istenmiştir?
CEVAP:
O güneş gibi güzel sevgili, ayda bir bile hilal gibi gökyüzünde görünseydi, belki ona bir ben gibi bir nokta kondurmak mümkün olurdu.
Beyitte, güneş gibi ışıl ışıl, göz alıcı bir güzelliğe sahip olan sevgiliyi görebilmenin imkânsızlığı anlatılmaktadır. Güneşe de ışığı sebebiyle bakmak güçtür. Ay her gece görünmez. Eskiden, takvimdeki ay başı hilalinin görünmesiyle bilinirdi. Dolayısıyla ramazanlar ve bayramlar da hilalin görünmesiyle başlardı. Hilal veya yeni ay, ayda bir gökyüzünde görünürken, sevgili için bu bile imkânsızdır. Ayın üzerinde kara lekeler, sevgilinin yüzündeki benlere benzetilmektedir (teşbih). Sevgili ayda bir de olsa görünse, ona bir kez
olsun ona bakabilmek yani bir “nokta kondurmak” mümkün olacaktır.