OSMANLI DEVLETİ YENİLEŞME HAREKETLERİ (1876-1918) Dersi ASKERİ DÜZENLEMELER (1876-1918) soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: Ordunun etkinliğini arttırmak ve askeriyeye hâkim olmak isteyen Enver Bey’in başını çektiği bir grup orduda nasıl bir tasfiye hareketi yapmıştır?


CEVAP: • 7 Ağustos 1909’da yürürlüğe giren Tasfiye-i Rüteb-i Askeriyye Lâyiha-i Kanuniyyesi (Askerî Rütbelerin Tasfiyesi Kanunu) ve bunu takiben çıkarılan tamamlayıcı ikinci bir kanunla, tasfiye hareketi yaptılar. • Binbaşı ve üzerindeki rütbelerde bulunan kara ve deniz subaylarıyla generallerden pek çoğu emekliye sevk edildi veya askerlikten uzaklaş- tırıldı. • Daha önce askerî terfi sisteminde yer almayan rütbe bekleme süreleri ile yaş sınırı getirildi; • Yeni kriterlere göre erken terfi ettiği belirlenen alaylıların bir kısmının rütbeleri düşürüldü; bir kısmı ise istifa ve emekliliğe zorlandı. • Eski dönemde II. Abdülhamid’e hafiyelik (ajanlık) yaptığı iddia edilenler, ahlâkî sebeplerle askerlik mesleğine lâyık görülmeyenler ve mektepli ve alaylı olmadığı halde iltimasla kendilerine yer bulduğuna kanaat getirilenler ordudan uzaklaştırıldı. • Bazıları ise sadece İttihat ve Terakki muhalifi oldukları için Enver Bey’in hazırladığı söylenen “tasfiye listesi”ne girmişlerdi. • Tasfiye Kanunu’nun hayata geçmesinden sonra çıkartılan Askerî Tekaüd ve İstifa Kanunnamesi ile bu süreçte askerlik mesleğinden ayrılmak zorunda kalanların bir kısmının sosyal güvenlik hakları teminat altına alındı ve kurulan Askerî Tekaüd (Emekli) Sandığı ile hem bu kişilere hem de asker dul ve yetimlerine maaş bağlanmasının önü açıldı.