CEVAP:

Tomurcuklardaki dinlenme olayı ortaya çıkış nedenlerine göre üç kısımda in­celenmektedir.

1. İçsel bazı engelleyicilerin etkisiyle ortaya çıkarak tomurcukların dinlenme halinde kalması durumuna gerçek dinlenme veya içsel dinlenme adı veril­mektedir. Gerçek dinlenme halinde iken çevre koşulları (özellikle sıcaklık ve fotoperiyod) optimum seviyede olsa bile tomurcuklar sürmez. Gerçek dinlenmede hormonlar başta olmak üzere enzimler, vitaminler, amino asitler, karbonhidratlar gibi bitki bünyesinde sentezlenen maddeler etkili olmaktadır. Gerçek dinlenme dönemi boyunca bitkiler soğuklama ihtiyaç­larını da karşılarlar. Dolayısıyla bitki çeşitlerinin gerçek dinlenme süreleri aynı zamanda soğuklama sürelerini de göstermektedir.
2. Çevresel faktörlerin uygun olmaması nedeniyle görülen dinlenme olayına zorunlu dinlenme adı verilmektedir. Çok yıllık odunsu bahçe bitkilerinde kış aylarına doğru sıcaklıkların düşmesi ve fotoperiyodun kısalması ile birlikte bitkilerde aktif büyümenin yavaşlaması söz konusu olmaktadır. Dolayısıy­la bitkilerin bu koşullara uyum sağlamak adına büyüme ve gelişmeleri için gerekli olan metabolik olayları zorunlu olarak durur derecede yavaşlatarak dinlenmeye girdikleri görülmektedir. Kış sonunda ilkbaharla birlikte çevresel faktörlerin bitkilerdeki aktif büyüme için gerekli olan seviyelere tekrar gel­mesiyle dinlenme sona ermektedir. Dolayısıyla gerçek dinlenmesini tamam­lamış ancak çevresel koşulların tomurcuk sürmesi için uygun hale gelmediği durumda tomurcuklar zorunlu olarak dinlenmelerini devam ettirirler.
3. Bitkilerin çeşitli organlarının rekabete girmesi ve bir organın diğer bir or­gan üzerinde baskı kurarak onun büyüme ve gelişmesini engellemesi du­rumunda ise nisbi veya oransal dinlenme ortaya çıkmaktadır. Nisbi din­lenme genel olarak yaz aylarında görülmektedir ve sürgün uçları ile tepe tomurcukları bu olayda etkili olmaktadır. Örneğin dik büyüyen bitkilerde sürekli uç sürgünün büyüme eğiliminde olması sonucunda yan tomurcuk­lar dinlenme halinde kalarak büyüyemezler. Bunun yanı sıra ılıman iklim meyve türlerinde ilkbahar ve yaz başlangıcında hızlı bir büyüme söz konusu olmaktadır. Yaz aylarının ortasından itibaren sonuna kadar olan dönemde ise, yüksek sıcaklıkların da etkisiyle büyümede bir yavaşlama olur ve bunun sonucunda sürgün uçlarında oluşan tomurcuklar sürgün büyümesinin dur­masına ve yan tomurcukların dinlenme halinde kalmasına neden olurlar.