OSMANLIDA İSKAN VE GÖÇ Dersi OSMANLI DEVLETİ'NDE İSKAN soru detayı:
SORU:
Osmalı'da bataklık, ormanlık gibi alanların tarıma, harap ve boş yerlerin imara
açılması amacıyla yapılan iskânların temel amaçları neler olmuştur?
CEVAP:
ilk dönemlerde üretimin sürmesini isteyen Osmanlı konar-göçerlerin
bataklık ve ormanlık alanları tarıma açmasını da istemiştir. Ama esas itibariyle bu durum XVII. yüzyıldan sonra yoğunluk kazanmıştır. İsyanlardan sonra boş kalan arazilere yerleştirilmelerinin yanı sıra ülkenin karışık olduğu zamanlarda başıboş gezmelerinin önüne geçilip yerleştirilmeye çalışılmışlardır. Yine kendi aralarında anlaşmazlık çıkan konar-göçer grupların bu alanlara sevk edildiğini görmekteyiz. Mesela Bozöyük civarında Veziriazam Şehit Mehmed Paşa’nın oğlu eski Bosna Beylerbeyi İbrahim’e intikal eden değirmenlerin etrafında otururken Celalî isyanları sonucu iskân mahallini terk edenlerin yerlerine dönmek isterlerse kimsenin müdahale etmemesi istenmekteydi. Yine Akkerman kazasında Sultan Selim Han Evkafı köyleri halkından bazılarının başka köylere sığınması sonucu vakıf arazisinin boş ve harap kalması yüzünden buradan göçen halkın tekrar eski yerlerine iskân edilmesi istenmekteydi. Keza eski Kütahya mütesellimi zamanında onun zulmünden kaçan halkın tekrar köylerine dönmesi istenmekteydi. Osmanlı Devleti’nin bu çabalarının temel gayesi ülke içindeki toprakların boş ve harap olmasını
önleme isteğiydi. Osmanlı sisteminde padişah Anadolu ve Balkanları ekonomik
eksenli bir denetim içinde tutmak istemiştir.