SORU: Osmanlı coğrafyasında göçmenler nasıl bir sınıflandırmayla anlatılabilir?
CEVAP: Osmanlı coğrafyasına yönelik göçler savaş ve savaş sonrası olmak üzere iki gruba ayrılabilir. Savaş ortamında göç edenler ilk etapta can emniyetlerini sağlamak amacıyla dağlara çekilmekteydiler. Savaşın uzun sürmesi ve Türk ordusunun ricatı ve işgalci kuvvetlerin asker, sivil ayrımı yapmaksızın önüne geleni katletmesi üzerine sivil halk çareyi henüz Türk askerinin hakimiyetindeki yerlere çekilmekte bulacaktır. Neticede mülteciler cephe gerisindeki şehirlere yığılacaklar ve buralarda geçici olarak iskan edilip ihtiyaçları giderilmeye çalışılacaktır. Babıali bu dönemde mültecileri geçici iskan bölgesi ilan ettiği şehir ve kasabalarda iskana elverişli yerlere yerleştirecektir. Kırım göçmenleri için Varna, İstanbul, Samsun; Kafkas göçmenleri için de Trabzon, Samsun ve İstanbul geçici iskan bölgesi olarak kullanılmıştır. Rumeli’den gelen için Üsküp, Selanik ve Edirne hemen hemen her dönemde geçici iskan sahasıdır. Başkent İstanbul ise hemen her göç furyasında sığınılan ve geçici iskan sahası ilan edilen bir şehirdir.
