SORU: Osmanlı Devleti’nin kuruluş döneminde adalet kavramının halkın gözünden meşru bir devletin temel niteliği olduğuna duyulan inancın sınıfsal nedeni nedir?
CEVAP: Adalet kavramının halkın gözünden meşru bir devletin temel niteliği olduğuna duyulan inanç, bütün Orta Doğu devletlerinde olduğu gibi Osmanlılarda da aynı zamanda hükümdarın iktidarını korumasını da sağlayan bir anahtardır. Devletin en önemli görevi, devlet yetkililerine karşı şikâyetleri dinlemek ve haksızlıkları önlemekti. Reâyâ sosyal konumunu değiştiremiyordu. Diğer askerî/yönetici sınıf vergi ayrıcalıkları ile doğrudan sultanın hizmetinde olduklarından, bütün askerî-sivil bürokratları ve ailelerini de kapsar. Üretmeyen, dolayısıyla da vergi vermeyen bu sınıfın ayrıcalığı olsa da devletin asıl üretici gücü olarak Reâyâ sınıfının Osmanlı Devleti’ni ayakta tutan güç olduğu açıktır.
