CEVAP:

• Osmanlı İmparatorluğu’nda kurulan ilk kadın derneği, 1864’te Nazlı Vahan tarafından kurulan Fukaraperver Kadınlar Cemiyeti, ilk kadın yayını ise 1842’ de Rumca yayınlanan Kipseli (Arı Kovanı) adlı dergidir.
• Çok dilli ve çok kültürlü Osmanlı protofeminist hareketler içinde Müslüman kadınlar da aktif olarak yer almıştır. Örneğin kadın tarihçiliği konusunda batı ülkelerinden çok daha önce ve bu alandaki ilk çalışmalardan olan Fatma Aliye Hanım’ın 1892’de yayınlanan Ünlü İslam Kadınları adlı kitabı, aynı zamanda kadınların kendi tarih bilincini geliştirmeleri açısından da oldukça önemlidir.
• Bu dönemde Osmanlı kadın hareketlerinde erkeklerle eşit yurttaş ve insan haklarına sahip olma taleplerinin açıkça dile getirildiği kadın dernekleri fikirlerini yaymak için pek çok gazete ve dergi çıkartılmıştır. Bahsi geçen dergilerde kadının kocasını boşayabilme hakkının sorgulanmasından kılık kıyafete yönelik yasakların eleştirisine, küçük yaşta evlilikleri sorgulayan tartışmalardan çalışma hayatında kadınların var olma mücadelelerine ilişkin pek çok konuya yer verilmiştir