TÜRK SİYASAL HAYATI Dersi İdeolojik Çeşitlenmeler ve Toplumsal Hareketler soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Osmanlı İmparatorluğu’nda 19.yy. fikir akımlarından Turancılık kavramını açıklayınız.


CEVAP:

Turancılık ideolojisi imparatorluğun parçalanmasına karşı gelişen bir reşeks, Türklük bilincini açan bir anahtar olmuştur. 15 Mart 1912’de kurulan Türk Ocağı, Türkçü ve Turancı hareketin ağırlık noktasıdır. 1912 ile 1930 yılları arasında bu örgüt, Türkiye’nin en etkili siyasi/ideolojik düşünce merkezi olarak hizmet vermiştir. İttihat ve Terakki hareketinin ideoloğu olan Ziya Gökalp, Turancı düşüncenin sözcüsü olmuş, Gökalp’in yanı sıra, hikâyeci Ömer Seyfettin de Turan fikrinin popüler söylemde yer etmesine destek olmuştur. Millî Mücadele döneminde ise Turan ideolojisi geriye çekilmeye başlamış, daralan imparatorluk topraklarında adım adım Anadolu merkezli bir Türk kimliği ifade bulmuştur. Türkçü ve Turancı kadrolar İttihat ve Terakki’nin siyasi gelişiminde önemli bir rol oynadığı hâlde, TBMM hükûmeti 1920’den itibaren Turancı Türkçülüğün Esasları adlı eserinde Turancılığı “uzak ideal/mefkûre” ilan ederek, Türkiye devletinin kuruluşunu esas alan yeni bir milliyetçilik tanımı getirmiştir. Hatta Mehmet Emin Yurdakul Turana Doğru adlı şiir kitabının yeni baskısında bazı şiirlerini değiştirerek Turan sözcüğünün yerine vatan sözcüğünü getirmiştir. Dönemin ünlü fikir insanları Ahmet Ağaoğlu, Halide Edip ve Yusuf Akçura, 1922 ve 1923’te çeşitli şekillerde Turancılık ideolojisini terk ettiklerini beyan etmişlerdir. Türkçü-Turancı ideoloji Cumhuriyet ile son bulmamıştır. 1930’larda yeniden canlanmıştır.