ANAYASA I Dersi Osmanlı İmparatorluğu’nun Anayasal Gelişmeleri ve Modern Türkiye’nin Kuruluşu soru detayı:
SORU:
Osmanlı İmparatorluğunda anayasal gelişmeler ne ile başlamıştır? Açıklayınız.
CEVAP:
Osmanlı İmparatorluğu’nun anayasal gelişmeleri, 1808’de kabul edilen Sened-i İttifak’la başlamıştır. Sened-i İttifak, merkezî yönetimle âyan temsilcileri arasında karşılıklı taahhütler içeren; bu nedenle, misak niteliği taşıyan bir anayasal belgedir. Bu belge, bir giriş, yedi madde ve bir ekten oluşmaktadır. Sened-i İttifak, devlet işlemlerine devlet memuru sıfatına sahip kişilerden başkalarının karışamayacağı; sadrazamın devlet işlerinin yürütülmesinden sorumlu olacağı bazı hükümler içermekteydi. Öte yandan bu belgeyle âyan temsilcileri, içlerinden birinin merkezî yönetime karşı ayaklanması hâlinde bu ayaklanmayı bastırmak konusunda merkezî yönetime destek verme taahhüdünde bulunmaktaydı. Bu özellikleri nedeniyle Sened-i İttifak, bir anayasa olmayıp ancak anayasa benzeri belge özelliğini taşımaktadır. Bu nedenle bazı yazarlar, Sened-i İttifak’ı, 1215 tarihli Magna Carta Libertatum’a benzetmektedir.