TÜRKİYE CUMHURİYETİ İKTİSAT TARİHİ Dersi II. Meşrutiyet ve Milli Mücadele Dönemlerinde Ekonomik Yapı soru detayı:

CEVAP:

1908 Devrimi’nden sonra geliştirilen ve Birinci Dünya Savaşı sırasında etkili bir şekilde uygulanan milli iktisat politikası doğrultusunda milli sermayeli bir bankanın kurulması fikri ortaya atıldı. Bu banka daha sonra Osmanlı Bankası yerine milli sermayeli bir devlet bankası olarak yapılandırılacaktı. İstanbul milletvekili ve aynı zamanda İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin yarı resmi yayın organı olan Tanin gazetesinin başyazarlığını yapan Hüseyin Cahit (Yalçın) Bey bir kampanya başlattı. İttihat ve Terakki Cemiyeti Genel Merkezi tarafından vilayetlerdeki şubelere gönderilen bir genelgede milli bir bankanın kuruluşu ile iktisadi bağımsızlık arasında bir paralellik kuruldu. Halk bu seferberliğe davet edildi. Gazete ve dergiler de bu yönde yayınlar yaptı. Birinci Dünya Savaşı sırasında iktisadi bağımsızlığın kazanılması için gerekli görülen milli bir bankanın kuruluşu politikası 1 Ocak 1917’de yayınlanan irade-i seniye ile hayata geçirildi. Bankanın adı Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası olacaktı ve yönetim merkezi İstanbul’da bulunacaktı. Sermayesi ise 4 milyon Osmanlı lirasıydı. Kurucuları arasında; Biga mebusu ve aynı zamanda Meclis-i Mebusan reis vekili Hüseyin Cahit Bey ve Selanik tüccarından Tevfik Bey vardı. Bankanın kuruluş hazırlıkları sırasında bankaya özel ayrıcalıklar tanıyan yasalar çıkartıldı. 21 Şubat 1917’de çıkartılan başka bir yasayla, bankanın sermayesi, ihtiyat akçesi, temettuatı, faaliyet yürüteceği emval-ı gayri menkule, bina ve depolar her türlü resim, vergi ve harçtan muaf tutulacağı belirtildi. Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası’nın kuruluş hazırlıkları tamamlandıktan sonra 11 Mart 1917’de kesin olarak kuruldu.