SORU: Osmanlı’nın yükseliş ve gelişim dönemlerinde kelamcı, mutasavvıf, fıkıhçı, felsefeci, hat ve musiki sanatkârları, siyasetçi ve mimar arasında ‘estetik imar bilinci’ noktasında neden çok fark yoktur?
CEVAP: Bir celi sülüs yazının istifinde (kompozisyonunda) gözetilen iç ahenk ya da mantık ile aruz vezninde yazılan bir şiirin iç ahengi, bir Selatin (Sultanların yaptırdıkları) camiinde gözetilen ayrıntıların arasındaki iç ahenk ile bir Kâr-ı Neva (uzun usullerle bestelenen musiki eserleri)’daki iç ahenk sabit bir mekân algısını (genel çerçeveyi) baştan kabullenir. Bunların hepsi sabit mekân ya da genel çerçeve içinde oluşturulmaya çalışılan sentez faaliyetinin aynı mantığı izlediklerini gösterir. Bu nedenle Osmanlı’nın yükseliş ve gelişim dönemlerinde kelamcı, mutasavvıf, fıkıhçı, felsefeci, hat ve musiki sanatkârları, siyasetçi ve mimar arasında ‘estetik imar bilinci’ noktasında pek farklılık yoktur.
