KENT SOSYOLOJİSİ Dersi Osmanlı Kentleri ve Kentleşme soru detayı:
SORU:
Osmanlı şehirleri ve fetih arasındaki ilişki nasıl açıklanabilir?
CEVAP:
Osmanlı siyasî yapı ve kültürü, içinde bulunduğu toplumsal âdet ve geleneklere aşırı duyarlıdır ve fethettiği toplumların maddi ve kültürel zenginliklerinden de etkilenmiştir. Fakat geleneklerin ötesinde dikkate aldığı güçlü bir İslam hukuku ve Türk-İslam devlet geleneği uygulaması da vardır. Bu hukuk ve gelenek bir şehrin fethi aşamasında başlardı. Eğer şehir sulh/barış ile fethedilirse, İslam hukukuna ve Osmanlı uygulamasına göre şehir halkının canına ve malına dokunulmazdı. Erken dönemler için Bursa’nın (1326; önce savaş sonra sulh) ve Edirne’nin (1361) fethi buna örnek verilebilir. Bu durumda, mevcut gayrimüslim şehir halkının güvenle şehirde yaşaması için tek şart cizye (baş) vergisi vererek (haracgüzar) göstermesiydi. Fethedilen şehrin halkı kendi mülklerinde oturmaya devam eder, fetih sonrası gelen göçmenler ise yeni mahalleler kurarak şehrin imarına girişirlerdi. Zamanla, insanlar arası mülk alışverişi ile ya da gelen göçmenlerin gelmesi ile heterojen mahalleler ve şehir meydana gelirdi.