SORU: Osmanlıcılığın eğitim sistemi üzerindeki etkisi nasıl olmuştur?
CEVAP: • Osmanlıcılığın eğitim sistemi üzerindeki etkisi özellikle 1860’ların ikinci yarısında kendini hissettirdi. Hükümet, Fransa’nın da etkisiyle öncelikle 1868’de Fransızca eğitim yapan ve her kökenden gelen öğrencileri kabul eden bir lise olan Mekteb-i Sultani’yi açtı; • Ancak, sonuç beklendiği şekilde olmadı. Bu okulda öğrenim gören Bulgar, Rum, Ermeni gençleri, ayrılıkçı faaliyetlerin liderleri haline geldiler. • Mekteb-i Sultani tecrübesi Osmanlıcılık ideolojisinin temel varsayımını çürüttü. • Osmanlı yönetimi, 1869’da yayınladığı Maarif-i Umumiyye Nizamnamesi ile Fransız eğitim sistemine göre yapılandırdığı yeni eğitim sisteminde, sıbyan mektebi/iptidailer hariç, eğitimin karma olarak yapılmasını öngörmekteydi. • Ancak, uygulama nizamnamedeki gibi olmadı; gayrimüslimler, bir asimilasyon aracı olarak gördükleri devlet okullarına çocuklarını göndermek istemedi. • Bu nedenle açılan rüştiye, idadi ve sultanilerdeki gayrimüslim öğrenci oranı ortalama olarak %10’un altında kaldı. • Dolayısıyla Osmanlı milletlerinden yeni bir ulus inşa etme projesinde eğitim, başka faktörlerin etkisiyle kendisine yüklenen rolü yerine getiremedi.
