CEVAP:

Osmanlı ülkesinde matbaa kullanılmasının gecikmesiyle ilgili olarak işaret edilen engellere bakmak gerekirse genel anlamıyla şu tesirlerden söz edilebilir:
1. Matbaanın bir Hristiyan icadı olması ve bu makinelerle İslami eserlerin basılmasının doğru olmayacağı görüşü;
2. Müstensihler ve hattatlar gibi kitap çoğaltma işini elinde tutan, hatta bunu bir sanat
hâline getirmiş hatırı sayılır kalabalığın mesleklerini yitirecekleri ile ilgili kaygıları.