CEVAP:

Kimi zaman padişahın koymuş olduğu hukuk, ya mevcut örf ve adetlere dayandığı için ya da ihtiyaçların zorlamasıyla İslam hukukuna aykırılık teşkil etmiştir. Tahta çıkan Osmanlı padişahının “nizam-ı alem” için kardeşini öldürebileceği şeklindeki Fatih’in Kanunnamesinde bulunan ve devletin ilk üç asrı boyunca uygulanan “kardeş katli”ne cevaz veren kural buna iyi bir örnektir. Bu tür kuralların sayısı artırılabilir. Bütün bunlara rağmen, Osmanlı tarihi boyunca genel uygulama göz önüne alındığında örfi hukuk ile şer’i hukuk arasında uyum arandığı ve bu uyumun büyük ölçüde hayata geçtiği söylenebilir.