CEVAP:

Taklitçi, ahlâki ve zorlayıcı olmak üzere üç
mekanizmayla gerçekleşir. Bu eşbiçimlilik mekanizmaları,
örgütlerin benimsedikleri kurumlar aracılığıyla sırasıyla
bilişsel, ahlâki ve faydacı meşruiyet edinme çabalarının
bir sonucudur. Taklitçi eşbiçimlilik, belirsizliğe karşı
örgütlerin gösterdiği tepkilerden kaynaklanırken, ahlâki
eşbiçimlilik örgütlerin çevrelerinde ahlâken doğru
olduğunu düşündükleri uygulamaları benimsemesinden
kaynaklanır. Zorlayıcı eşbiçimlilik ise, örgütlerin bağımlı
oldukları diğer kesimlerin beklentilerine uyma
zorunluluğundan kaynaklanır. Taklitçi eşbiçimlilik, daha
ziyade kendiliğinden ortaya çıkar. Özellikle belirsizliğin
söz konusu olduğu bir durumda, örgütler kendi başlarına
rasyonel çözümler bulmak yerine, kültürel olarak
kurumsallaşmış ve yaygın olarak benimsenmiş kalıpları
taklit ederler. Örneğin, Avrupa’daki birçok işletme
fakültesinin, 1960’lı yıllardan bu yana ABD üniversitelerindeki işletme yüksek lisans
programlarını (MBA) taklit etmeleri, bir taklitçi
eşbiçimlilik örneğidir. Ahlâki eşbiçimlilik ise eğitim ve
meslek edinme sürecinde doğru olduğu öğrenilen
uygulamaların benimsenmesi sonucunda gerçekleşir.
Örneğin, Türkiye’de 1990’lı yıllarda, başta Kalite Derneği
(Kalder) olmak üzere çeşitli aktörler, ülkemizin
kalkınması için, örgütlerin toplam kalite yönetimini
benimsemesi gerektiği inancını yaymışlardır. Diğer
yandan özellikle büyük ve prestijli holding şirketleri bu
uygulamayı benimseyip ulusal ve uluslararası düzeyde
ödüller almışlardır. Böylelikle, toplam kalite yönetimi
örgütsel başarı ve ülkenin kalkınması için doğru yönetim
uygulaması haline gelmiştir. Sonuç olarak çok sayıda
kuruluş ahlâken doğru olduğunu düşündükleri bu
uygulamayı benimseyerek eşbiçimli hâle gelmişlerdir. Son
olarak zorlayıcı eşbiçimlilik, örgütlerin kaynaklar
açısından bağımlı oldukları diğer örgütlerin beklentilerine
uymaları sonucunda ortaya çıkar. Burada, temel unsur,
örgütlerin çıkarlarının zedelenmesinden kaçınmalarıdır.
Örneğin, yasal olarak zorunlu olduğu için belirli bir
muhasebe sisteminin kullanılması, ana imalatçı istediği
için yedek parça tedarikçilerinin ISO belgesi alması
zorlayıcı eşbiçimliliğe verilebilecek örneklerdir.