RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMCILIĞININ TEMEL KAVRAMLARI Dersi Televizyonda Program Yönetmek soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Oyuncuların dekor önündeki yerlerini ve olası hareket yönlerini başlıklar altında açıklayınız.


CEVAP:

Dekorun tasarlanmasından sonraki süreç ise, oyuncuların dekor önündeki yerlerini ve olası hareket yönlerini belirlemektir. Kişilerin mekan içindeki yerleşimlerini belirlerken aşağıdaki üç konu başlığı büyük önem taşır:
• Konumları
• Hareketleri
• Bakış açıları
Kişilerin konumları, dekor önündeki yerleri ve kameraların bu kişileri görüntüleyebilmesi için olası konum seçeneklerinin fazlalığına göre belirlenir. Kişiler, kamera ile dekor arasında nerede durmalıdırlar ki, hem daha elverişli çekim açıları elde edilebilsin, hem de dekor bir anlatım öğesi olarak projede yerini bulabilsin. Bir sonraki seçenek ise kamera önündeki kişilerin hareketleridir. Bu hareketler dekor ve kamera açılarının sınırlılıkları doğrultusunda belirlenir. Stüdyo zeminine renkli bantlar ile işaretlenir ve kişilerden bu işaretlerin sınırları içinde hareket etmesi istenir. Yapılan provalarda ise kişilerin hareketleri
ile kameraların görselleştirmeleri arasındaki koordinasyon sağlanır. Bu koordinasyonun sağlanmış olması çok önemlidir. Çoklu kameralı uygulamalarda ise kişilerin hareketlerinin kameralar arasındaki geçişlerde nasıl tasarlanacağı da ayrı bir öneme sahiptir. Hangi kameranın hangi hareketi görüntüleyeceği, hangi
kameranın hangi ölçekte devam edeceği saptanır ve kararlaştırılan hareketler, açılar, ölçekler prova edilerek pekiştirilir. Son madde ise bakış açılarıdır. Kişilerin hareketleri kadar bakış açıları da önem taşır. Bakış açısı, görsel anlatımı kurmak için kullanılan en önemli süreklilik öğelerinden biridir. Kişilerin bakış açılarına göre karşılıklı diyalogların görsel karşılıkları kurulur, çatışmalar yaratılır, atmosfer yaratılır. Kişilerin bakış açıları, kamera açıları ile birlikte çalışılacak temel görsel veriler arasındadır.

Bazı durumlarda kamera önünde birden fazla kişi olur. Kamera önünde birden fazla kişinin olması durumunda, kamera önündeki kişi ile kamera ilişkisi daha da karmaşık bir hal alır, çünkü bu görsel ilişkisel yapıya iki ya da daha fazla kişinin birbiri ile olan ilişkisinin görselleştirilmesi boyutu da eklenir. Kamera önündeki kişi yapılandırması, bir kişili sistem, iki kişili sistem ya da çok kişili sistem olarak ayrılabilir. İki kişili sistemin yapılandırılması oldukça basittir. Geleneksel bir televizyon yapılandırılmasında iki kişi ya 180 derece karşılıklı olarak, ya da 90 derece dik açılı olarak konumlandırılır. 180 derece karşılıklı konumlandırmada iki kişi arasından geçtiği tasarlanan aksiyon çizgisinin bir tarafına yerleştirilecek kameralar sayesinde görselleştirme tamamlanır. Aksiyon çizgisi, kamera önünde yer alan kişi, oyuncu, sunucu gibi iki ilgi odağının birbirine bakışları hareketleri gibi ilişkilerinden yola çıkarak zihinde oluşturulan çizgidir. Bu çizgi sahnenin ikiye bölünmesini sağlar. Kamera konumlarının aksiyon çizgisinin iki tarafından da yapılandırılması mümkündür; ancak bu durum her iki tarafın da aynı anda kullanılabileceği anlamına gelmez. Kameralar aksiyon çizgisinin iki
tarafından biri seçilerek konumlandırılmalıdır. Böylelikle, iki karakter ekranda karşılıklı bakış açıları ile kurgulanabilir. Böylece iki kişi arasındaki karşılıklı ilişki, yön sürekliliği içerisinde yapılandırılabilir. Kamera önündeki kişilerin birbirlerine bakmaları ve bu bakış açılarından oluşan yön sürekliliği içinde sinematografik bir anlatım diline ulaşılması mümkün olur. 

Kamera önünde iki kişinin olması durumunda 180 derece dışında 90 derecelik konumlandırma uygulaması da vardır. 90 derecelik konumlandırma, 180 dereceye göre daha çok televizyon yapımlarında kullanılır. Bunun nedeni ise, kamera önündeki kişilerin yapım süresince arada izleyiciler ile iletişime
geçtiği, kameraya doğru konuştuğu öznel kamera kullanımlarıdır. Kamera önündeki kişiler kendi aralarındaki iletişim süresince kolaylıkla kameraya doğru yönelebilir ve izleyici ile iletişim kurabilirler. Ayrıca, dış ve iç karşı açılar ile kişileri daha fazla cepheden görmek mümkündür. Kamera önündeki kişilerin daha fazla cepheden görülmesi ise, yüzlerinin bütününe yakınını izleyicilerin görmesi anlamına gelir. İzleyici için kişileri yandan görmek değil, önden görmek, yüzlerinin bütününü görmek önem taşır. Bu nedenle karşı açılar 90 derecelik konumlandırmalarda oldukça işlevseldir. İzleyiciler yüzlerini rahatlıkla görebildikleri kişileri kolaylıkla tanımlar, yapımın içeriğine daha fazla adapte olurlar. Öte yandan, çok özel durumlarda ve anlamlı bir açıklaması olduğu zamanlarda profilden çekimler kullanılabilir. İzleyicilerin kişileri kolaylıkla tanımlamasının istenmediği durumlarda, projenin içeriğinde gizemli bir atmosfer oluşturma amacı güdüldüğünde ve bu tür farklı özel kullanım biçimlerinde kamera önündeki kişilerin yüzlerini tamamen görünmediği profil çekimlere başvurulabilir. Aksi durumlarda özellikle televizyon programları için profil çekimleri her yönetmen için ciddi bir tuzak haline gelebilir.
Üçlü ve daha fazla kişi ile olan yapımlar çoklu kişi kullanımı ifadesi ile tanımlanır ve kamera konumları kişi sayısına göre dikkatlice tasarlanmalıdır. Tüm kameralar ikili kamera konumlarında olduğu gibi mümkün olduğunca kişileri cepheden görecek şekilde tasarlanmalı, gerektiğinde üçten fazla kamera kullanarak tüm kişilerin kamera açıları içine girebilmesi sağlanmalıdır. Eğer kamera sayısında sınırlılıklar varsa, kamera konumlarında konuklar için daha fazla kamera ayrılmalı, gerektiğinde sunucu için daha kısıtlı açılar ile çalışılması göz önünde bulundurulmalıdır. Kameralar konumlandırılırken kişiler arası tepki çekimleri almak konuşulan konu hakkında izleyiciyi daha canlı tutacaktır. Omuz üstü çekimler ise konuşan kişiyi izleyiciye daha da yakınlaştıracak, neredeyse öznel kameraya yakın bir açı oluşturduğu için kişi ile izleyici arasında bir bağ kurulmasını sağlayacaktır.