HUKUK SOSYOLOJİSİ Dersi Uyma Davranışı soru detayı:

CEVAP:

Özdeşleşme (identification), bireyin bir başka kişi ya da grup ile kendini tanımlayan (selfdefining) bir ilişki kurmak ya da sürdürmek istediği durumda uyma davranışı göstermesidir. Kendini tanımlayan ilişki ile kişinin benliğinin bir parçasını şekillendiren ilişki kastedilmektedir. Özdeşleşme, kendisini tanımladığı kişi ya da grup ile istenen ilişkinin kurulması ya da devam ettirilmesinin bir yoludur (Kelman, 1961, s. 63). Bireyin kurmak ya da devam ettirmek istediği bu ilişki, farklı şekillerde karşımıza çıkabilir. Klasik özdeşleşme durumunda birey kaynağın rolünün tamamı ya da bir parçasını yüklenir. Bu durumda kendi rolünü, kaynağın rolüyle tanımlamaya başlar yani onun gibi olmaya çalışır. Onun yaptığını yapar, söylediğini söyler, inandığına inanır. İlişkinin karşı tarafı olan kaynak, genellikle birey tarafından istenilen role sahiptir ve onun sahip olmadığı özellikleri taşır. Komünist Çin’deki beyni yıkanan ve hapishane çalışanlarının tutum ve inançlarını benimseyerek diğer mahkûmlara onlar gibi davranan mahkûmun davranışı klasik özdeşleşmeye örnek verilebilir (Kelman, 1961, s. 63). Bireyin kurmaya ya da devam ettirmeye çalıştığı ilişki, karşılıklı rol ilişkisi de olabilir. Bu durumda iki taraf da rollerini birbirine göre tanımlayacaktır. Bu tip bir ilişki iki tarafın birbirinden karşılıklı beklentileri varsa söz konusu olacaktır. Arkadaş ilişkisi bu türdendir (Kelman, 1961, s. 64). Özdeşleşmenin itaatten farkı, özdeşleşmede kaynağın fikirlerine ve davranışlarına inanılmasıdır (Kelman, 1961, s. 64). İtaatte ise karşı tarafı
memnun etmek için hareket edilir. Ayrıca itaatten farklı olarak özdeşleşme nedeniyle gösterilen uyma davranışı sonrası, birey ilişki üzerindeki olumlu etkiden dolayı memnun olur (Kelman, 1958, s. 53).