SORU: Platonun Büyük Hippias eserinde Hippias, Sokratesin “Güzel nedir?” sorusuna hangi cevapları verir ve Sokrates bu cevaplara nasıl itiraz eder?
CEVAP: Hippiasın ilk cevabı “Sokrates, gerçeği söylemem gerekirse derim ki, güzel bir genç kız güzeldir.” Sokrates, Hippias’ın cevabından hiç de tatmin olmaz. Kendi sorusunun tek tek güzellerin neler olduğu hakkında değil, güzelin kendisinin ne olduğu hakkında olduğunu belirterek itiraz eder. Ona göre, güzel bir genç kız, güzel bir kısrak veya güzel bir evin güzel olduğunu belirterek güzel kavramını açıklayamayız. Güzel kavramının kendisi başka, tek tek şeylerin güzel olması başka şeydir. Hippiasın ikinci cevabı, "varlıklı ve sağlıklı olmanın, onurlandırılmanın, yaşlılık yıllarına erişebilmenin, iyi bir törenle gömülmenin herkes için en güzel şeyler olduğu"dur. Bunun üzerine Sokrates, iyi bir törenle de olsa gömülmek ölenin çocukları için hiç de iyi olmadığını, bu kez de güzelin birine göre güzel, ötekine göre güzel olmayan olarak tanımlanmış olduğunu söyleyerek itiraz eder. Devamında, bu kez güzel uygunluk açısından tanımlanmaya çalışılır. Toprak bir çömlekte pişen çorba için incir ağacından yapılmış kaşık, altın kaşıktan daha uygundur; çünkü altın kaşık çömleğe zarar verebilirken incir kaşık çömleğe zarar vermez. Bu yüzden güzellik için ölçüt uygunluk ise o zaman altın kaşık değil de tahta kaşık güzeldir. Ancak, bu tanım da sorunludur çünkü güzelin kendisi güzel görünüşü sağlayan uygunluktan daha başka bir şeydir. Uygun olan bir nesneyi veya kişiyi gerçekte olduğundan daha güzel gösteriyorsa o zaman uygun olan dediğimiz şey, güzellik açısından bir çeşit kandırmacadır. Sokrates itirazını şöyle sürdürür: “Çünkü biz, güzel şeyleri güzel kılan şeyi arıyorduk. Tıpkı bütün büyük şeyleri, büyük kılan şeyin, boyca, irilik olması gibidir bu da. Gerçekten de, büyük görünseler de boyca iriliklerinden ötürü, bu şeyler zorunlu olarak büyüktürler. Bunun gibi, güzel görünseler de görünmeseler de, güzel şeyleri güzel kılan şeylerin ne olduğunu araştırmalıyız. Bu uygunluk olamaz. Çünkü, söylediğim gibi, uygunluk, şeyleri, olduğundan daha güzel gösteriyor; oldukları gibi görünmelerini engelliyor”. Bu kez de Hippias "güzeli yararlı ve kullanışlı olan" olarak tanımlar. Sokrates, kötülüğe götüren şeylerin de yararlı ve faydalı olabileceğini belirterek yine karşı çıkar. Oysa güzel kötüye değil de iyiye götüren şey olmalıdır. Dahası, bu durumda iyi veya güzel yararlı ve faydalının nedeni değil sonucu olur. Böyle bir sonuç İyi ve Güzel ideasını en tepe noktada gören Platon’un metafiziğiyle çeliştiği için bu temellendirmeye de karşı çıkılır. Hippias daha sonra “Güzel, görme ve işitme yoluyla haz veren şeydir” tanımını yapar. Ancak Sokrates bu tanımın da sorunlu olduğunu çünkü güzellik haz aldığımız her şeyin sadece görme ve işitme duyuları yoluyla elde edilmediğini, diğer duyularımız yoluyla da güzel olandan haz aldığımızı söyler. Ayrıca, töreler ve yasaların güzel olarak nitelendirilmesi bize işitme ve görme yoluyla haz vermesinden dolayı değildir.
