SORU: Plotinusa göre güzel, üst varlık kademesinden mi gelmektedir yoksa maddi ve duyusal dünyada mı bulunmaktadır?
CEVAP: Plotinus’a göre, maddi ve duyusal dünyada birçok güzellik vardır ve bunlar insana hakiki özü hatırlattıkları için önemlidirler. Ruhun duyusal dünyadan kurtulup Bir’e dönmesi için bir uyarıcıya ihtiyacı vardır ki, bu uyarıcı da duyusal dünyanın güzellikleridir. “Güzel, özellikle görmede; işitmede, sözlerin kombinezonunda ve her tür müzikte bulunur; çünkü melodiler ve ritimler güzeldirler; duyumlardan çıkıp üstün bir alana doğru yükselen güzel eylemler ve varlık biçimleri vardır; bilimlerin ve erdemlerin güzelliği vardır”. Görüldüğü gibi Plotinus güzelin duyulur alanda var olduğuyla başlıyor ancak bununla sınırlı olmadığını belirtiyor. Ona göre, güzel, sanatlarda, eylem ve pratiklerde, erdemlerde, alışkanlık ve bilgide de bulunabilir. Ancak bütün bunlar güzelliklerini katıldıkları ve pay aldıkları bir üst alandan alırlar. Plotinus’a göre, güzelin estetik deneyimi insanı Bir’den uzaklaştırmaz, aksine Bir’in deneyimlenmesine giden kapıları açar. Onun metafiziğinde çift yönlü bir hareket vardır. Güzelin algısı sadece üst varlık kademesinden gelmez. Tek tek cisimlerdeki güzelin algılanmasından idea olarak güzelin algılanmasına giden “bir merdiven” de vardır. Duyusal dünyada güzelin estetik deneyimi “aşk” ile başlar. Güzeli arayan ruh önce duyusal alanda tek tek güzel şeyleri deneyimleyecek, sonra diyalektik adımlarla duyusal alandan Aklın ve Bir’in deneyimlenmesine doğru yol alacaktır.
