CEVAP:

Pozitivizmde bilgi, gözlem ve deney yoluyla elde
edilir; doğa bilimlerinde olduğu gibi sosyal bilimlerde de
sadece gözlem ve deney yoluyla sınanabilen bilgi
bilimseldir. Sayısal veriler tercih edilir. Eleştirel teoriye
göre, pozitivizmi benimseyen bir sosyolojik bakış açısı
toplumsal olguları doğrudan gözlemlenebilir yönleriyle
yani göründükleri hâlleriyle inceleme konusu yapar; bu
olguların tarih içinde şekillendirildiklerini göz ardı eder.
Oysa toplumsal yaşamın hiçbir parçası, tarihsel bütünle
yani sosyal yapı ile ilişkilendirilmedikçe kavranamaz.
Pozitivizm, şu anki toplumu, devam eden tarihsel sürecin
belirli bir aşaması olarak görmez. Onun yerine
değişmeyen bir toplumsal düzen arayışındadır. Eleştirel
teorisyenler bu nedenle pozitivizmin statükoyu
savunduğuna inanır. Onlara göre pozitivist sosyoloji, tüm
bilimsellik iddiasına rağmen aslında mevcut düzeni
sorgulamayan, hatta onu meşrulaştıran ve devamlılığını
sağlamaya çalışan bir disiplin olarak çalışmaktadır.
Eleştirel yaklaşım, pozitivist sosyal bilimi anti-demokratik
olmakla ve aklın kullanımında hümanist olmamakla
eleştirmiştir. Çünkü bireylerin hislerinin ve düşüncelerinin
etkisini önemsemez; toplumsal bağlamı ve değerleri
görmezden gelir.
• Eleştirel teorisyenler pozitivizmin mutlak akıl ve
mutlak doğru kavramlarına da itiraz ederler.
Onlara göre bilgi sistemleri ve akıl, tarihsel ve
toplumsal ürünlerdir; toplumsal tecrübeler
yoluyla oluşurlar. Dolayısıyla bir sosyal
bilimcinin ürettiği bilgi tüm ülkeler ve tüm
kültürler için geçerli olmayabilir, olması da
gerekmez. Yerelin bilgisi de bir o kadar
değerlidir.
• Eleştirel yaklaşıma göre bir teori kendine
dönebilmeli, kendi savundukları üzerinde de
düşünebilmelidir. Başka bir deyişle bir teori,
içinden doğduğu toplumsal bağlamın ve tarihsel
köklerinin de farkında olmalıdır.