ÇOCUK GELİŞİMİNDE PROGRAM Dersi PROGRAM GELİŞTİRME soru detayı:
SORU:
Program değerlendirme yaklaşımları nelerdir?
CEVAP: Bir eğitim programını değerlendirmek amacıyla veri toplama ve toplanan verileri yorumlamada değerlendiriciler farklı yaklaşımlar izlemektedir. Program değerlendiricilerin, değerlendirme konusundaki bilgi ve beceri düzeyleri, benimsedikleri değerlendirme kuramları ve felsefi değerleri, onların program değerlendirme yaklaşımlarını şekillendirmektedir. Bu yaklaşımlar temel aldıkları ögeye göre amaca dayalı, yönetime dayalı, uzman odaklı ve katılımcı odaklı değerlendirme yaklaşımlarıdır.
Amaca dayalı program değerlendirme yaklaşımında, programın amaçlarının belirlenmesi ve bu amaçlar doğrultusunda gerçekleşen çıktıların değerlendirilmesi yapılmaktadır.
Yönetime dayalı program değerlendirme yaklaşımında ise program değerlendirmenin amacı, program hakkında karar veren bireyleri ya da kuruluşları bilgilendirmektir. Bu yaklaşımı savunan değerlendirme modelinin amacı yönetimin vereceği kararlara açıklık getirmektir. Bu nedenle alınacak her alternatif kararın avantajları ve dezavantajları konusunda yeterli bilgi toplanır.
Uzmanlık yönelimli program değerlendirme yaklaşımında, değerlendirme yapılırken tek bir uzmanın değil, konuyla ilgili uzmanlığına gereksinim duyulan herkesin görüşlerine başvurulur. Programın niteliği hakkında yargıda bulunmak için uzman görüşüne başvurulması gerektiğini savunan bu modelin temel amacı, programın niteliğini profesyonel bir bakış açısıyla inceleyip, değerlendirmektir.
Başka bir sınıflamada ise program değerlendirme süreçlerinde genellikle üç tür değerlendirmenin yapıldığı ve buna göre programla ilgili çeşitli kararların alındığı belirtilmektedir. Bunlarda şöyle sıralanabilir:
Yansıtıcı değerlendirme; uygulamaya geçirilmeden önce taslak eğitim programının ilgili kesimlerin görüşleri alınarak yapılan değerlendirmeleri kapsar.
Biçimlendirici değerlendirme; mevcut programların uygulanmasına yönelik dönüt sağlamak amacıyla yapılır.
Düzey belirleyici değerlendirme; programların uygulanması sürecinde, gerek öğretme-öğrenme uygulamaları sonundaki öğrenmeleri gerekse önceki öğrenmeleri içerir.
Bir eğitim programını değerlendirmek amacıyla veri toplama ve toplanan verileri yorumlamada değerlendiriciler farklı yaklaşımlar izlemektedir. Program değerlendiricilerin, değerlendirme konusundaki bilgi ve beceri düzeyleri, benimsedikleri değerlendirme kuramları ve felsefi değerleri, onların program değerlendirme yaklaşımlarını şekillendirmektedir. Bu yaklaşımlar temel aldıkları ögeye göre amaca dayalı, yönetime dayalı, uzman odaklı ve katılımcı odaklı değerlendirme yaklaşımlarıdır.
Amaca dayalı program değerlendirme yaklaşımında, programın amaçlarının belirlenmesi ve bu amaçlar doğrultusunda gerçekleşen çıktıların değerlendirilmesi yapılmaktadır.
Yönetime dayalı program değerlendirme yaklaşımında ise program değerlendirmenin amacı, program hakkında karar veren bireyleri ya da kuruluşları bilgilendirmektir. Bu yaklaşımı savunan değerlendirme modelinin amacı yönetimin vereceği kararlara açıklık getirmektir. Bu nedenle alınacak her alternatif kararın avantajları ve dezavantajları konusunda yeterli bilgi toplanır.
Uzmanlık yönelimli program değerlendirme yaklaşımında, değerlendirme yapılırken tek bir uzmanın değil, konuyla ilgili uzmanlığına gereksinim duyulan herkesin görüşlerine başvurulur. Programın niteliği hakkında yargıda bulunmak için uzman görüşüne başvurulması gerektiğini savunan bu modelin temel amacı, programın niteliğini profesyonel bir bakış açısıyla inceleyip, değerlendirmektir.
Başka bir sınıflamada ise program değerlendirme süreçlerinde genellikle üç tür değerlendirmenin yapıldığı ve buna göre programla ilgili çeşitli kararların alındığı belirtilmektedir. Bunlarda şöyle sıralanabilir:
Yansıtıcı değerlendirme; uygulamaya geçirilmeden önce taslak eğitim programının ilgili kesimlerin görüşleri alınarak yapılan değerlendirmeleri kapsar.
Biçimlendirici değerlendirme; mevcut programların uygulanmasına yönelik dönüt sağlamak amacıyla yapılır.
Düzey belirleyici değerlendirme; programların uygulanması sürecinde, gerek öğretme-öğrenme uygulamaları sonundaki öğrenmeleri gerekse önceki öğrenmeleri içerir.