SORU: Puan yönteminin faktör ve derecelerin ağırlıklandırılması aşamasını ayrıntılı bir şekilde açıklayabilir misiniz?
CEVAP: Ağırlıklandırma, faktörlerin ve derecelerin puan değerlerinin belirlenmesini ifade eder. Faktör ve derece puanlarının belirlenmesi, yetkin bir ekip tarafından yapılmalıdır. Ağırlıklandırma süreci, dikey olarak ana ve alt faktörlerin göreceli puan değerlerinin ve yatay olarak da alt faktör derecelerinin puanlarının belirlenmesini içerir. Burada, önce ana faktörlerin puanları belirlenir, sonra ana faktörlere ait puan payları alt faktörlere, yine göreli ağırlıklarına uygun olarak paylaştırılır. Derecelerin puanlanmasında ana ilke, alt derecelerden üst derecelere gidildikçe puan değerinin artmasıdır. Örneğin, deneyim faktörünün ilk derecesinin puan ağırlığı 10 ise, 2. derece 20, 3. derece 30 vb. şeklinde olmalıdır. Faktörlerin ve alt faktörlerin puanlanmasında, ilk dereceye göre ağırlıklandırma, son dereceye göre ağırlıklandırma ve dengeli ağırlıklandırma yöntemleri kullanılır. İlk dereceye göre ağırlıklamada, önce ilk derecelerin puanının belirlenmesi ve bu puanlardan hareketle diğer derecelerin puanlarının belirli bir düzene göre artırılmasıyla saptanması söz konusudur. Son dereceye göre ağırlıklamada, belirlenen son derece puanlarından hareketle diğer derece puanlarının saptanması söz konusudur. Dengeli ağırlıklamada ise, önce ilk ve son derece puanlarının ve sonra diğer ara derecelerin puanlarının bu iki sınır arasında olacak şekilde belirlenmesi söz konusudur. Ara derecelerin puanlarının belirlenmesinde ise, aritmetik, geometrik ya da düzensiz artış yaklaşımları benimsenebilir. Aritmetik diziye göre artış veya azalışla ağırlıklandırmada, dereceler arası puan farkı eşittir. Geometrik diziyle ağırlıklandırmada, dereceler arası puan farkı katlanarak artar. Düzensiz ağırlıklamada ise, dereceler arası puan farkları değişkenlik gösterir. Uygulamada genellikle dereceler arası eşit puan farkı içeren aritmetik diziyle artış yönteminin benimsendiği söylenebilir. Faktör ve derecelerin puanlarının belirlenmesiyle, işlerin değerlenmesinde kullanılacak faktör-puan ölçeği tamamlanmış olur. Bundan sonra, her bir iş bu ölçeğe ve iş tanımlarına dayalı olarak değerleyiciler tarafından bir tabloda ayrı ayrı değerlendirilir.
