ORTAÇAĞ FELSEFESİ II Dersi OSMANLI'DA DÜŞÜNCE HAYATI VE FELSEFE soru detayı:

CEVAP:

Râzî ilki üç mukaddimeden oluşan dört ana bölüm halinde planladığı elMuhassal’de ise filozof tavrıyla kelâmın meselelerini ele almayı denemiştir. Birinci
bölümde önceki kelamcıların eserlerinde birinci problem olarak en başta ele aldıkları bilginin imkânı, edinme yolları ve değeri meselesini Râzî, bir bakıma filozofların epistemolojisi konumundaki mantık disiplini çerçevesinde ele alır. Buna göre
birinci mukaddimede kavramlar/tasavvurât ve önermeler/tasdîkât, ikinci mukaddimede akıl yürütme/nazar, üçüncüsünde de kanıt/delil ve çeşitleri irdelenmiştir.
İkinci bölümde “bilinenler/ma’lûmat” ana başlığı altında kelâmcıların ortaya koyduğu varolan-yokolan/mevcûd-ma’dûm ve öncesiz-sonradan/kadîm-hadis kavram
çiftleri ile filozofların kullandığı zorunlu-zorunsuz/vâcib-mümkin, birlik-çokluk,
sebep-sebepli ve cevher-araz kavramlarından hareketle varlık sorunu ve var olanlar incelenir. Üçüncü bölüm kelâmın klasik konuları olan Tanrı’nın varlığı, birliği, sıfatları ve fiilleri ile bazı metafizik kavramlara ayrılmışken; dördüncü bölümde
hem kelâmcıların hem de filozofların peygamberlik, vahiy, mucize, ölüm ötesi hayat ve hilâfet meselesine ilişkin görüşleri tartışılmıştır. Râzî’nin özellikle kelâm ile
felsefe arasında gerçekleştirdiği bu harmanlama ameliyesini kendisinden sonraki
kelâmcıların daha ileri düzeylerde sürdürdükleri görülmektedir (Câbirî, 1999: 627).