TÜRK İDARE TARİHİ Dersi II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİ'NDE (1876-1908)YÖNETİM YAPISI soru detayı:
SORU:
Reformlar gerçekleştirilirken kanun kavramına yapılan aşırı tepki ne anlama gelmektedir?
CEVAP:
Osmanlı bürokratları, özellikle II. Mahmut’tan itibaren reform politikalarının radikal bir şekilde değişmesine öncülük etmiş, bu kapsamda kendi mevcudiyetlerini de sağlama alan birtakım prensip ve ilkelerin de mümkün olduğunca yerleşmesine çalışmışlardı. “Kanun” kavramına yapılan aşırı vurgu, sadece 19. yüzyıla kadar gelen gayri-resmî ilişkilere güçlü bir tepki değil aynı zamanda devletin üzerinde yükseldiği anlamlar bütününe de bir başkaldırıydı. Reşid Paşa ile beraber yönetimi ele geçiren sivil bürokrasinin kendisini sultanın kulları yerine devletin hizmetkârları olarak görmesi önce -üstü örtülü şekilde- Gülhane Fermanı’nda ardından tüm mülki ve adli reformlarda hissedilmişti. Bireylerden ziyade kurumların geliştirilmesine öncelik tanıyan bu yeni bakış açısının, bizzat uygulayıcıları tarafından yanlış şekilde işletilmesi -kul sistemi bu sefer Cağaloğlu’nda serpilecekti, Reşid Paşa’nın bendeleri (kulları) gibi- önce Genç Osmanlıların ardından da dönem hünkârı Abdülaziz’in tepkisini çekmiştir.